Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi)

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi); muris öldüğünde terekesinde bulunan malvarlığı değerleri üzerinde hak sahibi bulunan mirasçılarının, bu hak sahipliğini ispat etmesine yarayan belgeye denir. Özellikle tenkis davası ve izale-i şüyu davalarında bu belge gereklidir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun ilk halinde veraset ilamı (mirasçılık belgesi) verme yetkisi yalnızca sulh hukuk mahkemesine tanınmaktaydı. Ancak 14 Nisan 2011 tarihinde yürürlüğe giren 6217 sayılı Kanun’un 19/f.1 maddesi ile bu yetki noterliklere de verilmiştir. Peki; Veraset ilamı nedir? Veraset ilamı nasıl alınır? Mirasçılık belgesi istemi nasıl yapılır?

Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Nedir?

Veraset ilamı, bir diğer adıyla mirasçılık belgesi, yasal mirasçılara sulh hukuk mahkemesi veya noterlik tarafından verilen ve mirasçılık sıfatını gösteren bir belgedir.

Belirli bir murisin yasal mirasçılarının hangi kimse ya da kimselerden oluştuğunu ve bu kimselerin yasal miras paylarını gösteren belge veraset ilamıdır.

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) olmaksızın miras intikal işlemleri yapılamaz.

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) düzenlenmesinin amacı, terekede hak sahibi mirasçıların hukuki durumlarını belirlemektir. Böylece, mirasçıların tereke üzerinde zilyetliği sağlanmakta yahut tasarruf imkânı tanınmaktadır.

Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Nasıl Alınır?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) nasıl alınır cenazesi olan her ailenin sorduğu sorudur. TMK m. 598 hükmü ile veraset ilamı (mirasçılık belgesi) sulh hukuk mahkemeleri veya noterliklere alınır. Veraset ilamı almak için mirasçılardan birinin başvuru yapması gerekir. Hâkim yahut noterin başvuru olmaksızın re’ sen veraset ilamı düzenleme yetkisi yoktur.

Veraset İlamı İçin Gerekli Belgeler

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talebi için başvurulduğu takdirde mahkeme veraset ilamı için gerekli belgeler veya noterden veraset ilamı için gerekli belgeler şunlardır:

• Nüfus Cüzdanı Fotokopisi
• Nüfus Kayıt Örneği
• Ölüm Belgesi
• Veraset İlamı Talebi İçeren Dilekçe

Murise ait ölüm belgesinin yurt dışından alınması halinde söz konusu belge yeminli tercümanlar tarafından Türkçeye çevrilmeli ve Apostil şerhi alınmalıdır.

Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Nereden Alınır?

Veraset ilamı nereden alınır diye bakıldığında iki seçenek vardır:

Noterden Veraset İlamı Talebi

Mirasçı tarafından gerekli belgelerin noterliğe ibrazı ile notere başvurulması suretiyle veraset ilamı alınabilir.

Bazı hallerde Noterlik Kanunu noterlerin veraset ilamı verme yetkisi sınırlandırılır. Bu hallerde mirasçı mutlaka sulh hukuk mahkemesine başvurmalıdır:

• Noter tarafından muris ve mirasçı arasındaki soy bağının tespit edilemediği hallerde,
• Nüfus kayıtlarının yeterli açıklıkta olmadığı hallerde,
• Muris tarafından düzenlenmiş bir vasiyetname bulunduğu hallerde,
• Başvuran kişinin ya da mirasçılardan en az birinin yabancı olduğu hallerde

Sulh Hukuk Mahkemesinden Veraset İlamı Talebi

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) almak için sulh hukuk mahkemesinde dava açılabilir. Yetkili mahkeme, murisin son yerleşim yeri mahkemesi ya da mirasçılardan her birinin yerleşim yeri mahkemesidir.

Sulh hukuk mahkemesine yapılan başvuruda, bu mahkemeye hitaben veraset ilamı istemli bir dilekçe yazılması ve dilekçe ekine nüfus kayıt örneği eklenmesi gerekmekir.

Ölümden Kaç Gün Sonra Veraset İlamı Alınabilir?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etmek için herhangi bir süre öngörülmez. Murisin ölümünün ardından veraset ilamının her zaman alınması mümkündür. Dolayısıyla ölümden sonra veraset ilamı süresi sınırı yoktur.

Ancak, ölümün ardından mirasın intikali sebebiyle karşılıksız malvarlığı değeri edinen mirasçılar bakımından veraset ve intikal vergisi doğar. Söz konusu verginin ödenmesi için ölümden itibaren 1 aylık bir süre vardır. Aksi takdirde mirasçılar aleyhine vergi cezaları doğar.

Bu nedenle, ölüm tarihinden itibaren 1 ay içinde veraset ilamının çıkarılması ve veraset ve intikal vergisinin ödenmesi gerekir.

Veraset İlamı Ne İşe Yarar?

Murisin ölümü ile oluşan tereke üzerinde hak sahibi olan mirasçıların hukuki durumlarının tespiti veraset ilamı (mirasçılık belgesi) ile mümkündür.

Her ne kadar murisin ölümü üzerine mirasçılık sıfatının kazanılması bakımından veraset ilamı çıkarılması zorunlu olmasa da birçok resmi prosedürün yerine getirilmesi bakımından mirasçılık sıfatının ispatı gerekir. Mirasçılık sıfatının ispatı ise veraset ilamının ibrazı ile mümkündür.

Mirasçıların tereke üzerinde zilyetliğini tesis etmek veya tasarruf imkânı sağlamak için veraset ilamı ile mirasçı oldukları tespit edilmelidir.

Önemle belirtilmelidir ki taşınmaz üzerindeki ayni tasarruflarda mirasçıların tasarruf yetkisine sahip olduğu veraset ilamı (mirasçılık belgesi) ile belgelenir.

Ayrıca başka birtakım işlemler için de veraset ilamına ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin veraset ilamı şu işlemlerde aranır:

• Kamu kurum ve kuruluşları ile ilişkilerde aranır.
• Veraset intikal vergisinde aranır.
• Şirketlerde murisin paylarının mirasçılara intikalinde aranır.
• Murisin taraf olduğu sözleşmenin karşı tarafı açısından hak ve yükümlülüklerin belirlenmesinde aranır. Örneğin banka, alacaklı, borçlular vb.
• Muris tarafından yahut murise karşı açılmış ve derdest bulunan davalarda taraf ehliyet ve sıfatlarının belirlenmesinde aranır.

Veraset İlamının İçeriği Nedir?

Geçerli bir veraset ilamından söz edebilmek için bünyesinde birtakım bilgileri yeterli açıklıkta barındırması gerekir. Veraset ilamı örneği bakımından zorunlu içerik şunlardan oluşur:

• Murisin kim olduğu
• Murisin ölüm tarihi
• Miras ortaklığına dahil tüm mirasçıların kimliği
• Mirasçıların miras payları
• Art mirasçı tasarrufu varsa bu tasarruf ile ön mirasçının kimliği
• Belgenin geçersizliğinin her zaman ileri sürülebileceği
• Mirasçı atamada, ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkının saklı olduğu
• Mirasçı atama tasarrufunun açılıp açılmadığı, açılmışsa hangi sulh mahkemesinde açıldığı
• Mirasçı atama tasarrufunun mirasçılara bildirilip bildirilmediği, bildirilmişse itiraz edilip edilmediği, itiraz edilmişse tarihi, 1 yıllık hak düşürücü süre içinde iptal, tenkis, miras sebebiyle istihkak davasının açılıp açılmadığı, açılmış ise sonucu
• Mirastan feragat ya da mirastan çıkarılma söz konusu ise buna ilişkin ölüme bağlı tasarruf şekli ve maddi anlamda içeriği, reddin hangi mahkemede yapıldığı
• Mirastan yoksunluk olgusunun varlığının tespiti

Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Talep Etmenin Şartları Nelerdir?

Veraset ilamı nasıl çıkar diye bakıldığında öncelikle hak sahibi bulunan kişiler tarafından yetkili makamlara geçerli bir başvuruda bulunulmalıdır. Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talebinin kabul edilmesi için başvuruda belirli şartlar aranır:

1. Murisin ölmüş olması ya da muris hakkında gaiplik kararı verilmiş olması
2. Talep etmeye yetkili kişiler tarafından talepte bulunulmuş olması
3. Veraset ilamı talep edilmeden önce mirasçıların tamamının biliniyor olması
4. Vasiyetname ya da miras sözleşmesine 1 ay içinde itiraz edilmemiş olması

Kimler Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Talep Edebilir?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etme yetkisi yasal mirasçılara ve atanmış mirasçılara tanınır. Yasal mirasçılar, kanun tarafından kan esasına dayalı olarak düzenlenen ve sınırlı sayıda öngörülen kimselerdir. Atanmış mirasçılar ise muris tarafından düzenlenen vasiyetname veya miras sözleşmesi ile mirasçı kılınan kimselerdir. Hem yasal mirasçılar hem de atanmış mirasçılar, sulh mahkemelerine ya da noterlere başvurmak suretiyle veraset belgesi düzenlenmesini talep etme hakkına sahiptir.

Ancak muris tarafından ölüme bağlı tasarrufta bulunmak suretiyle mirasçı kılınan atanmış mirasçıların veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep edebilmesi için söz konusu ölüme bağlı tasarruflara 1 ay içinde itiraz edilmemiş olması gerekmekir. 

Ayrıca murisin alacaklıları da İİK m. 94 hükmü uyarınca veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etmeye yetkilidir. Murisin alacaklılarının veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep edebilmesi için mevcut bir icra takibi bulunmalı ya da icra müdürlüğü tarafından yetki verilmiş olmalıdır.

Vasiyeti yerine getirme görevlisi, tereke yöneticisi ve tereke tasfiye memuru kendi faaliyetlerini yerine getirmek için kural olarak veraset ilamına ihtiyaç duymaz. Zira, bunların yetkileri kanundan doğmaktadır. Ancak tapu sicil memurluğunda ya da başka bir kurumda tasarruf yetkilerini ispat etme yükümü altında bulunduklarından, mirasçılar adına veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etme yetkisine sahip bulunur.

Kimler Veraset İlamı (Mirasçılık Belgesi) Talep Edemez?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etmeye yetkili olmayan kimseler şunlardır:

• Boşanmış eş
• Mirastan feragat eden
• Mirası reddeden
• Ölüme bağlı tasarruflarda açıkça mirastan çıkarılan
• Mirasın geçmesinden önce başvuran art mirasçı ya da yedek mirasçı
• Mirastan yoksun olan
• Yüklemeden yararlanan
• Terekeyle ilgisi olmayan 3. kişiler

Her ne kadar kural olarak bu kişiler veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talep etme yetkisine sahip olmasa da istisnai olarak mirası reddeden, mirastan yoksun olan, mirastan çıkarılan ya da mirastan feragat eden mirasçılar da kendilerine veraset ilamı verilmesini talep edebilmektedir. Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) tenkis davasında da celp edilir.

Ancak söz konusu kimselerin talebi üzerine tanzim edilen veraset ilamında bu kimselerin “hukuki durumlarının sonuçlarının terekenin bölüştürülmesi sırasında gözetileceği” ibaresine yer verilir.

Son olarak, muris ile mevcut nüfus kayıtlarına göre hısımlık ilişkisi bulunmayan kimseye söz konusu kayıtlar düzeltilmediği sürece veraset ilamı verilmesi söz konusu olmaz.

Veraset İlamı İle İntikal Nasıl Yapılır?

Murisin malvarlığının tereke adıyla mirasçılara kalmasına intikal yahut mirasın geçişi denir. Nitekim, murisin ölümü ile intikale elverişli özel hukuk ilişkileri kanun gereğince ve kendiliğinden (ipso iure) mirasçılara geçer.

Her ne kadar, ölüm olgusunun gerçekleşmesi ile murisin sahip olduğu ayni haklar, alacaklar, diğer malvarlığı hakları ve taşınmazlar üzerindeki zilyetlikler mirasçılar tarafından doğrudan doğruya kazanılsa da murisin ölümünün ve mirasçıların hak sahipliğinin tespiti zorunluluğu ortaya çıkar.

Söz konusu zorunluluk, intikal bakımından mirasçıların yapması gereken birtakım prosedürleri beraberinde getirir. Bu işlemler bizzat mirasçı tarafından ya da veraset ilamı intikal avukatı tarafından gerçekleştirilir.

Veraset İntikal İşlemleri

Öncelikle mirasçılık sıfatını ispatlayan bir veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alınması gerekir.

Veraset ilamının alınmasının ardından şu adımlar takip edilir:

• Veraset ilamının aslı ile vergi dairesine başvurularak veraset beyannamesi alınması gerekir. Zira, veraset yoluyla karşılıksız malvarlığı edinen kimseler Vergi Usul Kanunu (VUK) uyarınca “veraset ve intikal vergisi” mükellefi olur.
• Vergi dairesinden alınan veraset beyannamesin mirasçılar tarafından doldurulması gerekir. Söz konusu beyannamede murisin ölümü anında malvarlığında bulunan tüm taşınmazlar, taşınırlar, alacak hakları ve borçlar gösterilir.

Terekede bulunan değerlerin birden fazla beyanname ile bildirilmesi mümkün olduğu gibi tek beyanname ile de bildirimi mümkündür.

Vergi Usul Kanunu gereğince, veraset beyannamesi ibrazı ile yapılan bildirimin ölüm tarihinden itibaren 1 ay içinde yapılması gerekmektedir. Ancak VUK m. 16 uyarınca bu sürenin 3 ay daha uzatılması mümkün olur.

Veraset beyannamesi ile yapılan bildirimin tüm mirasçılar tarafından yapılması aranmaz. Mirasçılardan yalnızca birinin başvurması yeterli görülür.

Veraset İntikali Vergi Dairesi İşlemleri

Veraset beyannamesinin ibrazı üzerine vergi dairesi tarafından bir dosya oluşturulur. Bu dosyanın oluşturulması üzerine prosedürün tamamlanması bakımından her bir malvarlığı değeri için ilgili kuruma başvurulması gerekir.

• Taşınmaz İntikali: Taşınmaz değerlerinin intikali için veraset beyannamesi ile söz konusu taşınmazlar bildirilir. Veraset beyannamesi ile taşınmaz bildirildiği takdirde beyanname ekine belediyeden alınan söz konusu taşınmaza ilişkin rayiç bedel yazısı eklenir. Ardından İl Tapu Sicil Müdürlüğü’ne başvurularak intikal işlemleri tamamlanır.
• Taşınır İntikali: Taşınır değerlerin murisin ölümü anındaki alım satım değeri ile beyan edilmesi gerekir. Hisse senetlerinde ise borsaya kayıtlı bulunanlar bakımından son 3 yıl içinde gördüğü son işlem değeri; borsada kayıtlı bulunup son 3 yıl içinde işlem görmeyenler ya da borsaya kayıtlı bulunmayanlar bakımından ise üzerinde yazılı değer beyan edilir.
• Tescile Tabi Hakların İntikali: Hak tesisi anında tapu siciline kaydedilen değer beyan edilir.
• Borç Senetlerinin İntikali: Üzerinde yazılı değer beyan edilir.

Veraset İlamının İptali Nedir?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) aksi ispat edilebilen geçici bir belgedir. Bu yönüyle maddi bir hukuki etkiye sahip değildir. Ancak TMK m. 7 uyarınca resmi bir belge olması sebebiyle belgelediği olguların doğruluğuna kanıt oluşturur.

Nitekim, tapu memurları veraset ilamı ile bağlıdır. Tapu memurunun, veraset ilamının maddi anlamda doğruluğunu kontrol etme yetkisi yoktur. Tapu memurunun kontrolü ancak belgenin sulh hakimliği tarafından düzenlenmiş olması ve tüm yasal zorunlu unsurlara yer verilmesi ile sınırlıdır.

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) kesin hüküm teşkil etmez. Dolayısıyla veraset ilamının eksikliği, yanlışlığı ve geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.

Bu takdirde, mirasçılardan her birinin yerleşim yerinde bulunan asliye hukuk mahkemesine dava açma hakkı bulunur. Söz konusu dava çekişmeli yargı usulüne tabi olarak görülmektedir. Davayı açan ilgili, diğer mirasçıları hasım olarak gösterir.

Veraset ilamına itiraz davaları herhangi bir süreye tabi olmaksızın her zaman açılma imkanına sahiptir.

Veraset İlamı 1 Kişi Alabilir Mi?

Yasal ya da atanmış mirasçı sıfatını haiz olan herkes veraset ilamı talep etmeye yetkilidir. Murisin birden fazla mirasçısı bulunması durumunda yalnızca 1 mirasçının veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talebinde bulunması yeterlidir.

Yalnızca 1 mirasçı tarafından veraset ilamı talebinde bulunulduğu takdirde diğer mirasçıların rızası ya da onayı aranmaz. Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) talebinde bulunmak için tüm mirasçıların birlikte hareket etme zorunluluğu yoktur.

Veraset İlamı Sulh Hukuk Mahkemesinden Kaç Günde Çıkar?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) almak için noterliğe başvurulduğu takdirde aynı gün içerisinde bu belge hazır olmaktadır. Sulh hukuk mahkemesine başvurulduğunda ise bu süre birkaç güne uzayabilmektedir.

Veraset İlamı Avukat Alabilir Mi?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) hem miras avukatı aracılığıyla hem de bizzat mirasçının başvurusu ile alınabilmektedir. Veraset ilamının alınması için avukatlık hizmetine başvurulmak isteniyor ise noter aracılığıyla avukata vekaletname çıkarılması gerekir.

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) ile tüm mirasçılık hakları tespit edileceğinden bu konuda bir veraset avukatı yardımına başvurulması önem arz etmektedir. Aksi takdirde veraset ilamının iptali dahi söz konusu olabilir.

E- Devletten Veraset İlamı Alınır Mı?

TMK m. 598 hükmü ile belirtildiği üzere veraset ilamı (mirasçılık belgesi) yalnızca sulh hukuk mahkemesinden ve noterliklerden alınabilir. E- devlet ya da başka bir platform aracılığıyla yahut başka bir devlet kurumundan veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alınması mümkün değildir.

Bununla birlikte, sulh hukuk mahkemesinden tarafından düzenlenen veraset ilamına e- devlet üzerinden “Veraset İlamı Sorgulama” bölümünden erişim mümkündür. Ancak noterlikçe düzenlenen veraset ilamlarına aynı bölüm üzerinden erişim mümkün değildir.

2023 Veraset İlamı Ücreti Ne Kadar?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) hem sulh hukuk mahkemesinden hem de noterlerden alınması mümkün bir resmî belgedir. Dolayısıyla veraset ilamı ücreti de nereden alındığına göre değişiklik gösterir.

2023 yılında, noterden veraset ilamı ücreti 2 kişi için 680 TL'dir. Bu tutar mirasçı sayısına göre değişir. Sulh hukuk mahkemesinden veraset ilamı (mirasçılık belgesi) alma harç ücreti 878,20 TL'dir.

Veraset İlamı Dilekçe Örneği

İstanbul Sulh Hukuk Mahkemesine

Davacı: A.B. (T.C. Kimlik No: 537290532)

Adresi: İstanbul

Muris: B.B. (T.C. Kimlik No: 483020002345)

Adresi: İstanbul

Konu: Veraset ilamı talebidir. (Mirasçılık belgesi istemidir.)

Açıklamalar: 437489302 T.C. kimlik numaralı muris B.B. 16/10/2022 tarihinde vefat etmiştir. Müvekkil murisin yasal mirasçısıdır. Müvekkilin murisin malları üzerinde tasarrufta bulunabilmesi için tarafımıza veraset ilamı (mirasçılık belgesi) verilmesini sayın mahkemenizden talep etme zorunluluğumuz hasıl olmuştur.

Hukuki Nedenler: TMK ve sair yasal mevzuat.

Hukuki Deliller: Nüfus kayıtları, tanık, yemin, bilirkişi ve ilgili sair deliller.

Sonuç ve İstem: Yukarıda arz ve izah olunan nedenlerle muris B.B.’ye ait mirasçılarını gösterir veraset ilamının müvekkile verilmesini vekaleten talep ederiz.

Davacı Vekili Avukat Pınar Denktaş

Sıkça Sorulan Sorular

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) nedir?

Veraset ilamı mirasçılık belgesi demektir. Kişinin vefatından sonra arda kalan mirasçılarının kim olduğunu belgeleyen evrak veraset ilamıdır. Veraset ilamı ile mirasbırakanın arda kalan malvarlığının paylaşımı yapılabilir. Bu belge olmadan mirasçılar hak iddiasında bulunamazlar. 

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) nasıl alınır?

Veraseti gösterir veraset ilamı (mirasçılık belgesi) ilam olarak veya noterlikten alınabilir. Veraset ilamının mahkemeden alınması için adliyede veraset davası açmak gerekir. Mirasçılık belgesi mahkemeden veraset ilamı (mirasçılık belgesi) olarak veya noterlikten alındığında mirasın nasıl paylaştırılacağı anlaşılır.

Veraset ilamı nasıl çıkar?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) çıkarmak için mahkemede dava açmak veya noterlikten işlem gerekir. Mahkemede açılacak dava avukat vasıtasıyla yürütülebilir. Dava sonunda veraset ilamını mahkeme mirasçıları belirlemek suretiyle tanzim eder. Noter de veraset ilamı (mirasçılık belgesi) çıkarabilir.

Veraset ilamı süresi nedir?

Veraset ilamı (mirasçılık belgesi) süresizdir. Yani veraset ilamının geçerli olduğu bir süre sınırı yoktur. Veraset ilamı (mirasçılık belgesi), yeni bir ilam alınana kadar geçerlidir. Çünkü iptali her zaman mümkündür. Eğer mirasçılar değişirse veya veraset ilamı (mirasçılık belgesi) iptal edilirse, yenisi alınmalıdır. 

Kaynakça:

ANTALYA, O. Gökhan (Kasım 2021), Miras Hukuku (Yenimahalle/Ankara: Seçkin Yayıncılık)