Tereke Nedir?
Tereke Ne Demek?
Ölen bir kimsenin ölümünün ardından kalan mallarına yönelik sorular miras hukukunun genel itibariyle konusunu oluşturmaktadır. Zira kişiler sağlıklarında, emekleri ve çalışmaları sonucu elde ettikleri mal varlıklarının ölümlerinden sonraki akıbetini de düşünmektedirler. İşte bu noktada tereke kavramı gündeme gelmektedir. Tereke nedir sorusuna vereceğimiz cevap ‘ölen bir kimseden kalan her şey’dir.
Terekenin Anlamı Nedir?
Tereke sözcük anlamı itibariyle ölen bir kimseden kalan her şeydir. Bu kapsamda kişinin ölümünden sonra ardında kalan aktif ve pasif değerlerinin tümü terekeyi oluşturacaktır. Aktif değerlerden kasıt kişinin mevcut malları ve alacakları iken pasif değerlerden kasıt ise ölenin borçlarıdır.
Terekeye Hangi Mallar Girer?
Terke ölenin aktif ve pasif değerlerini oluşturur. Bu değerler, yani tereke eşyası sınırlı sayıda değildir. Zira kişilerin ölümünden sonra ardında kalan mallar şunlardır şeklinde bir açıklama yapabilmek de mümkün değildir. Ancak bu hususa örnekler verilebilir. Kişinin ölümünden sonra ardında kalabilecek aktif değerler şunlardır:
- Araba
- Banka hesaplarındaki paralar
- Ev
- Arsa
- 3. kişilerden olan alacakları
- İşletmeler
- Para ile ölçülebilen fikri haklar
- Altın gümüş gibi ziynet eşyaları
- Nakit parası
Pasif değerler ise kişinin borçlarıdır.
Tereke Tespit Davası Nasıl Açılır?
Tereke tespit davası özünde murisin her türlü malvarlığının tespiti için açılan bir davadır. Tereke tespit davası mirasçılar açısından büyük öneme sahiptir zira mirasçılar mirasın taksimini bu paylaşıma göre yapacaklardır. Yani aslında tereke tespit davası bir delil tespit niteliğindedir. Tereke tespit davasından murisin aktiflerinin ve pasiflerinin neler olduğu konusunda bir araştırma yapılacaktır. Ancak bu husus uzmanlık gerektiren bir iş olduğundan bilirkişi tarafından bir rapor düzenlenecektir.
Tereke tespit davası her dava türünde olduğu gibi hukuki yararı olan kimseler tarafından açılabilecektir. Bu hususta mirasçılar tereke tespit davası açmaya yetkili olacaklardır. Yasal mirasçıların kimler olduğu ve dolayısıyla tereke tespit davasını kimlerin açabileceği hususu medeni kanunumuzda sayılmıştır. Buna göre kişilerin alt soyu (çocukları, torunları vs.), sağ olan eşi, anne ve babası (bunların anne babaları vs.), anne babanın altsoyu (kardeşler), amca, dayı, hala ve teyzeleri tereke tespit davasını açabileceklerdir. Tabi bu kişiler hep beraber mirasçı olmaz. Zira miras paylaşımında kanunda öngörülen sıra dikkate alınarak paylaşım yapılmaktadır. Veraset ilamı dikkate alınır.
Yukarıda açıkladığımız kişiler dışında mirasbırakan düzenlediği bir vasiyetname ile yasal mirasçılar dışında mirasçı atayabilir ya da belirli mal varlığı değerlerini vasiyet edebilir. Bu kişiler de terekeden pay alacaklarından ötürü tereke tespit davasını açabileceklerdir.
Tereke tespit davasında murisin taşınırları, taşınmazları, banka hesapları, alacakları ve borçları hepsi araştırılır ve tespit edilir. Bu konuda ilgili yerlere müzekkere yazılır. Bankalara yazılan müzekkerede murisin banka hesap dökümleri talep edilir yine taşınmazların tespitine yönelik tapu ve kadastro müdürlüğüne müzekkere yazılır, aracının olup olmadığının tespitinde notere trafik tesciline müzekkere yazılır. Bu şekilde tek tek murisin tüm aktif ve pasifleri tespit edilmiş olur.
Miras bırakanın aktifi ve pasifi tespit edildikten sonra pasifler aktiflerden çıkararak denkleştirme işlemi gerçekleştirilmiş olacaktır. Denkleştirme sonucunda çıkan değer ise paylaşıma tabi olacak terekeyi oluşturmaktadır.
Tereke tespiti mirasçılara kalacak malvarlığına yönelik önemli bir davadır. Mirasçılar saklı paylarına tecavüz edilmiş mi, haksız bir devir işlemi gerçekleşmiş mi gibi sorulara terekede neler olduğunun tam ve doğru tespiti sonucu cevap bulabilmektedir.
Tereke tespit davası açıldığında davayı açan taraf mahkemeden ihtiyati tedbir kararı almasını talep edebilir. Bu kararın amacı diğer mirasçıların miras payları üzerinde işlem yapmasını engellemektir.
Tereke davasına yönelik davanın görüldüğü mahkemenin iş yoğunluğu, davanın komplike olması, adli tatile girilmesi gibi sebeplerden ötürü sabit bir zaman aralığı söylenemez. Yani tereke davası ne kadar sürer sorusuna verilebilecek net bir cevap yoktur. Ancak ortalama 1- 1.5 yıl arası sürmesi muhtemeldir.
Terekenin tespiti davası ölenin son yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki Sulh Hukuk Mahkemesi’nde açılmaktadır.
Tereke davası masrafları konusunda da şunları söyleyebiliriz: Tereke tespit davasında başvuru harcı ve maktu harç ödenir. Ancak masraflar bunlarla sınırlı değildir zira ilerleyen aşamada mahkemenin araştırma yapması, tebligat hazırlaması, keşif ve bilirkişiden yararlanması söz konusu olacağı için ayrıca avans ödenmesi de mümkün olacaktır.
Tereke Defteri Nedir?
Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi mirasçılar terekenin tespitine yönelik olarak tereke davası açabilmektedirler. Bu davada mahkeme yaptığı araştırmalar sonucu murisin aktif ve pasiflerini tespit eder. Bu aktif ve pasifleri yani aslında murisin mal varlıkları ve borçlarını bir defterde kayıt altına alır işte bu deftere tereke defteri denilmektedir. Anlaşılacağı üzere tereke defterini kim tutar sorusunun cevabı mahkeme olacaktır. Zira tereke tespitini mahkeme yapmaktadır.
