Terekenin Tespiti Davası

589. maddesi ile TMK terekenin tespiti davası (miras tespit davası) düzenlemesini yapar. Terekenin tespiti ile yasal mirasçılara kalan miras tespit edilir. 

Terekenin tespiti davasında:

• Malvarlığı tespit edilir ve deftere geçirilir
• Muhafazası mümkün olmayan mallar satılır
• Para varsa bankaya yatırılır
• Ziynet eşyaları mahkemesi kasasına kaydedilir
• Diğer eşyalar yediemine teslim edilir

Tereke Nedir?

Tereke, bir kişinin ölümü halinde mirasçılarına geçen özel hukuk ilişkilerinin tümünü ifade eder. Mirasbırakanın şahsına bağlı olmayan hak, borç ve hukuki ilişkilerinin tümü terekeyi oluşturur. 

Terekenin haklardan oluşan kısmına “aktif tereke”, borçlardan oluşan kısmına “pasif tereke” denir. 

Terekenin Tespiti Nedir?

Terekenin tespiti ile tereke mallarının korunması ve hak sahiplerine geçmesini sağlanır. Buna göre terekeye dahil tüm malvarlığı tespit edilir. Esasen bu bir koruma önlemidir. Terekenin güvenliği ve malvarlığının zarar görmemesi için terekeye dahil tüm taşınır, taşınmaz ve haklar araştırılır. Bunun için dava açılır.

Tereke Tespit Davası Ne Demek?

Tereke tespit davası, delil tespiti niteliğindedir. Terekenin tespiti davasında, terekeye kalan malvarlığının ve borçların tespiti talep edilir. Davada tereke değerlerinin ölüm gününde mevcut halleri tespit edilerek koruma altına alınır. Koruma önlemi tereke defteri tutmak ve mühürlemek şeklinde olur.

Terekede bir kişinin ölümü ile mirasçılarına intikal edebilen tüm malvarlığı bulunur. Miras yoluyla geçmeye elverişli olmayan şahsa bağlı haklar terekeye dahil değildir. 

Terekeye Hangi Mallar Girer?

Terekede;

• Mülkiyet hakkına konu olan mallar
• Alacaklar
• Sınırlı ayni haklar
• Fikri haklar
• Zilyetliğe bağlı haklar

vb. yer alır. 

Miras Kalan Malvarlığı Nasıl Tespit Edilir?

Mirasçılara kalan mirasın eksiksiz tespiti için terekenin tespiti davası açılır. Bu davada, mirasbırakanın ölümü anındaki net terekesi hesaplanır. Net tereke, aktif terekeden (haklar) pasif terekenin (borçlar) indirilmesidir. Net terekeye dahil malvarlığı belirlenir ve ölüm anındaki parasal karşılığı tespit edilir.

Aktif Malvarlığının Tespiti

Miras aktif malvarlığının belirlenmesinde iki aşama izlenir:

• İlk olarak, mirasçıların bildiği miras malları tespit edilir.
• Taşınmazlar için Tapu Sicil Müdürlüğü’ne, kara taşıtları için Trafik Sicili’ne, banka mevduatları için ilgili bankalara müzekkere yazılarak kayıtlar tespit edilir.

Pasif Malvarlığının Tespiti

Pasif miras malvarlığı, mirasbırakanın borçlarını içerir:

• Mirasbırakanın borçları
• Cenaze giderleri
• Terekenin mühür ve yazım giderleri
• Mirasbırakan ile yaşayan ve baktığı kişilerin 3 aylık geçim giderleri
• Çocuklara yapması gereken ödemeler
• Sağ kalan eşin değer artış payı ve katılma alacağı
• Vasiyetnamenin açılması gideri
• Vasiyeti yerine getirme görevlisinin ücreti
• Tereke yöneticisinin ücreti
• Resmi defter tutma gideri

Tereke Nasıl Öğrenilir?

Terekede yer alan malvarlığı değerlerinin öğrenilmesi için öncelikle mirasçıların bilgisine başvurulmalıdır. Ardından taşınmazlar için tapu sicil müdürlüğüne, taşınır arabalar için trafik siciline, bankada bulunan para ve mevduat için ilgili bankalara müzekkere yazılmasıyla tereke malvarlığı öğrenilir.

Tereke Alacaklıları Nasıl Tespit Edilir?

Tereke alacaklıları,

• Murisin sağlığında gerçekleştirdiği borç ilişkilerinden dolayı alacaklı olan “mirasbırakanın alacaklıları”,
• Mirasın açılmasından dolayı oluşan alacakları talep hakkına sahip olan “intikal alacaklıları”

olarak ikiye ayrılır.

Terekenin tespiti davası ile terekede yer alan hak ve borçlar tespit edildiğinden tereke alacaklıları da tespit edilmiş olur.

Tereke Tespit Davası Tarafları

HMK m. 114 uyarınca dava şartları arasında yer alan hukuki yarar, davacının dava sonucunda menfaat elde etme olanağı bulunmasını gerektirir.

Terekenin tespiti davası bakımından hukuki yararı haiz kişiler yasal ve atanmış (iradi) mirasçılardır. Herhangi bir mirasçı veya tüm mirasçılar adına tereke temsilci davayı açabilir. Yani her bir mirasçı tek başına dava açmaya yetkilidir.

Ancak vasiyet lehtarı ya da alacaklılar bu davayı açamaz.

Terekenin tespiti davası husumet içermez ve çekişmesiz bir yargı işidir. Dolayısıyla bu davada, davalı sıfatı bulunmaz.

Terekenin Tespiti Davasında Neler Talep Edilir?

Terekenin tespiti davası, taleple bağlılık ilkesinin geçerli olduğu bir dava türüdür. Yani hakim, davacının talebi ile bağlıdır. Dolayısıyla talep edilenden fazlası için hüküm kuramaz. Bu sebeple terekenin tespiti dava dilekçesi mirasçının haklarını korumaya yönelik talepleri bütün olarak içermelidir.

Bu dava ile davacı, ilgili yerlere müzekkere yazılarak murisin ölümünden geriye dönük olarak kayıtların tespitini talep eder.

Tereke tespit davası açan her mirasçı, diğer mirasçılar aleyhine ihtiyati tedbir kararı talep edebilir. İhtiyati tedbiri mahkeme re’ sen de uygulayabilir.

Davacı, terekenin tespiti talebinin yanı sıra terekeye temsilci atanması ya da mirasın taksimi (paylaştırılması) taleplerinde de bulunabilir.

Murisin malvarlığının doğru ve kesin tespitinde davacının talepleri önem arz eder. Özellikle pasif taşınmaz sorgusu da talep edilmelidir. Aksi halde, murisin elinden çıkarmış olduğu gayrimenkuller tespit kararında yer almaz. Ancak muris muvazaası şüphesi varsa tereke tespiti dava dilekçesi bu talebi de içermelidir.

Terekenin Tespiti Davası Ne Zaman Açılır?

Miras hakkı, mirasbırakanın ölümü anında doğar. Dolayısıyla murisin sağlığında miras hakkını konu edinen herhangi bir dava açılamaz. Terekenin tespiti davası, murisin ölüm anından itibaren açılabilir.

Tereke davası herhangi bir hak düşürücü süre ya da zamanaşımına bağlı değildir. Her zaman açılması mümkündür.

Terekenin Tespiti Davası Görevli Ve Yetkili Mahkeme

HMK m. 383 hükmü uyarınca terekenin tespiti davasında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise HMK m. 11 uyarınca mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.

Terekenin Tespiti Davası Harç Ne Kadar?

Terekenin tespit davası harç niteliğiı maktudur. Dolayısıyla miktarı sabittir; dava değerine göre değişmez. 

Tereke tespiti davası masrafları harç, tebligat, keşif ve bilirkişi masraflarıdır. 2023 yılında yaklaşık 4.000 TL masraf çıkar. 

Tereke Tespitinden Sonra Ne Yapılır?

Tereke tespit edildikten sonra mirasçılar:

• Öncelikle bir veraset ilamı (mirasçılık belgesi) almalıdır.
• Fiilen alınamayan mallar için tereke davası (miras sebebiyle istihkak davası) açılmalıdır.
• Miras paylarında anlaşmazlığa düşen mirasçılar, mirasın paylaşılması için izale-i şüyu (ortaklığın giderilmesi) davası açmalıdır.
• Mirastan mal kaçırıldığı iddiası bulunan mirasçılar, muris muvazaası davası açmalıdır.
• Mirasın kendilerine intikalini isteyen mirasçılar, veraset intikal işlemlerini gerçekleştirmelidir.

Tereke Davası Nedir?

Tereke davası (miras sebebiyle istihkak davası), mirasçıların doğrudan doğruya kendi miras hakkına dayanarak tereke mallarına haksız yere zilyet olanlar aleyhine açılan davadır. Terke davası, mirasçılık sıfatından doğan özel bir davadır.

Tereke davası, taşınır ve taşınmazlar dahil olmak üzere terekede yer alan tüm unsurları korur.

Tereke davasında davacı sıfatı, terekenin tamamı ya da bir kısmında zilyet olanlara karşı üstün hak iddiasında bulunan mirasçılara aittir.

Davanın kabulü halinde tereke veya terekeye dahil mal, davacıya zilyetlik hükümleri uyarınca verilir.

Tereke Davası Ne Kadar Sürer?

Mahkemelerin iş yoğunluğu, duruşma günü verilmesi, delillerin toplanması, bilirkişi raporunun süresi, müzekkerelere cevap verilmesi gibi nedenler dava süresinde belirsizlik yaratır. Ancak tereke davası ortalama 1 yıl sürer. Miras avukatı ile süre 2 aya kadar kısalabilir.

Mirastan Mal Kaçırma Nasıl Tespit Edilir?

Mirasbırakan; bazı mirasçılarına miras bırakmak istemez. Bunun için muris muvazaası yoluna başvurabilir. Örneğin, muris bağış sözleşmesi, satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi yapar.

Murisin mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacıyla yaptığı işleme karşı “muris muvazaası davası” açılır. Örneğin, tapu sicilinde kayıtlı taşınmazı, gerçekte bağışlamak istemiş ama satış gibi göstermişse bu dava açılır.

Kalan Mirasın Ne Olduğunu Nasıl Anlarız?

Muris muvazaası davasında, mirasbırakan malvarlığında yer alan değerleri ölümünden önce devret olur. Bu nedenle terekenin gerçek değerinin hesaplanması önemlidir.

Muris muvazaası davasının ispatı ve mirasın gerçek değerinin hesaplanmasında aşağıdakiler incelenir:

• Terekeden mal kaçırma amacı
• Murisin 3. kişiye devretmiş olduğu malvarlığının rayiç bedeli ve satış değeri arasındaki fark
• Muris ve 3. kişi arasındaki sosyal ilişkiler
• Murisin diğer malvarlığı

Terekenin Tespiti Davası Karar Örneği

“Yasanın 589. ve devamı maddelerinde yer olan "Koruma önlemi" olarak ölüm tarihi itibariyle terekeyi oluşturan unsurları belirlemek, böylece olası ihtilaflarda başvuru kaynağı oluşturmak, bu sayede terekenin içeriği ile ilgili ölüm anındaki durumu öğrenme imkanını elde etmeye yönelik olarak terekede bulunan mal ve hakların tespitine ilişkindir. Koruma önlemi olarak terekenin tespiti işlemi, kural olarak bir süreye bağlı olmayıp, bu önlemin alınması olanaksız veya yararsız hale gelmedikçe tereke paylaşılmadığı sürece istenebilir. Çünkü, koruma önlemi olarak terekenin tespiti işleminin maddi hukuk bakımından haklara ve borçlara bir etkisi bulunmamaktadır. Bu işlem, tespiti yapılan malvarlığı unsurlarının terekeye ait olduğu, tespit edilmeyenlerin de terekeye ait olmadığına delil teşkil etmez.” (Y. 14. HD, 2020/1720 E., 2020/5581 K.)

“Davacının talebi TMK m. 589 gereğince terekenin tedbir mahiyetindeki tespiti istemidir. Terekenin tedbiren tespiti talebi bir süreye tâbi olmadan her zaman istenebilir.” (Y. 14. HD, 2018/4758 E., 2018/7718 K.)

Terekenin Tespiti Davası Dilekçe Örneği

İstanbul Sulh Hukuk Mahkemesine

Talepte Bulunan Mirasçı: A.B. (T.C. Kimlik No: 57340543) Adresi

Diğer Mirasçılar: B.B. (T.C. Kimlik No: 35278895) Adresi

Konu: Mirasbırakana ait terekenin tespit edilmesi talebimizden ibarettir.

Açıklamalar: Dilekçe ekinde sunmuş olduğumuz veraset ilamından anlaşılacağı üzere, talepte bulunan müvekkil ile müvekkil dışındaki kişi murisin mirasçılarıdır. Her ne kadar murisin malvarlığının bir kısmı tarafımızca bilinmekte ise de bilinmeyen kısmın tespit edilmesi için taleplerimizi sunarız. Murisin tarafımızca bilinmeyen malvarlığının tespiti için şu hususların Sayın Mahkemenizce belirlenmesini talep ederiz.

Mirasbırakana ait,

• Banka hesap kayıtlarının sorgulatılarak, ortak veya tek başına sahip olduğu hesap kayıtları ve hesap hareketlerinin, araç ve banka mevduatlarının, aktif ve pasiflerinin belirlenmesi
• SGK’ya yazılacak müzekkere ile resmî kurumlardan hak edişlerinin belirlenmesi
• TAKBİS üzerinden tapu kayıtlarının devir işlemleri de dahil olmak üzere aktif ve pasiflerinin sorgulatılarak belirlenmesi
• Gelir İdaresi Başkanlığı’na müzekkere yazılarak vergi kayıtlarının sorgulatılarak belirlenmesi
• Motorlu taşıtların aktif ve pasiflerin sorgulatılarak

belirlenmesini talep ederiz.

Hukuki Deliller: Murise ait nüfus kayıt bilgileri, veraset ilamı, tapu kayıtları, keşif, bilirkişi incelemesi, tanık beyanları ve sair yasal deliller.

Sonuç ve İstem: Yukarıda arz ve izah olunan nedenlerle davanın kabulüne, yukarıda belirtilen ilgili makamlara müzekkereler yazılarak murise ait terekedeki malvarlıklarının tespitine, yargılama giderlerinin karşı tarafa yükletilmesine, karar verilmesini vekaleten talep ederiz.

Davacı Vekili Avukat Pınar Denktaş