İştirak Nafakası

İştirak nafakası boşanma gibi durumlarda, velayet hakkı sahibi olmayan ebeveynin, velayet hakkına sahip olan ebeveyne ödediği paradır. Bu nafaka çocuğun bakımı, eğitimi ve korunması üzere yapılan giderlere gücü oranında katılmasını (iştiraki) ifade eder.

İştirak nafakası nedir?

İştirak nafakası velayeti kendisine bırakılmayan eş aleyhinde müşterek çocuklar lehine verilen bir nafakadır. İştirak, ebeveynlerin birbirlerine çocuğu yetiştirirken maddi anlamda katılmasıdır. Her iki eş de çocukların masraflarına ve gelişimine yönelik sorumlu tutulmaktadır. Boşanma kararıyla beraber hakim müşterek çocukların velayetinin hangi eşte olacağına da karar vermektedir. Velayeti kendisine bırakılmayan eş için ise iştirak nafakasına hükmedilmektedir.

Önemle belirtmek gerekir ki iştirak nafakasına boşanma davasıyla beraber hükmedilebileceği gibi boşanma davasından sonra da ayrı bir iştirak nafakası davası ile hükmedilmesi mümkündür.

İştirak nafakası ne demek?

İştirak nafakası ne demek olduğu TMK 182 hükmü uyarınca açıklanmıştır. Bu hüküm uyarınca velayetin kullanılması kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım ve eğitim giderlerine ekonomik gücü oranında katılması iştirak nafakasıdır. Ayrıca belirtmek gerekir ki; çocuğa boşanma aşamasında verilen nafaka tedbir nafakasıdır. Bu tedbir nafakası boşanmadan sonra iştirak nafakası adını alacaktır.

Kanun koyucunun bakım ve eğitim giderleri olarak bahsettiği hususlar aşağıdaki gibi sayılabilecektir;

• Yiyecek Giderleri,
• Giyecek Giderleri,
• Barınma Giderleri,
• Sağlık Giderleri,
• Dinlenme Giderleri,
• Eğitim, Öğretim Giderleri,
• Harçlık Giderleri,
• Ulaşım Giderleri.

Görüldüğü üzere kanun koyucu bakım ve eğitim giderlerinden bahsederken geniş bir perspektif çizmiş ve çocuğun ihtiyacına göre iştirak nafakasının belirlenmesine olanak sağlamıştır.

İştirak nafakası hesaplama

Nafaka hesaplama hakimin takdir edeceği bir husus iken hakim gerektiği takdirde bir bilirkişi görüşü de alabilmektedir. Hakim nafakaya hükmederken çeşitli kriterleri değerlendirmektedir. Bu kriterler hakime nafaka miktarı tayini konusunda yol göstermektedir. Şöyle ki hakim nafaka miktarına hükmederken;

• Eşlerin ekonomik durumu
• Kaç müşterek çocuk olduğu
• Eşin/çocukların yeme içme giyim masrafları
• Çocukların eğitim giderleri
• Eşin/çocukların varsa kira masrafları
• Faturalar
• Eşlerin meslekleri
• Eşlerin gelirleri
• Ulaşım giderleri
• Yakıt masrafları
• Sağlıksal giderler vb. birçok kalemi dikkate alınarak karar verilecektir.

Yukarıda sayılanlar genel itibariyle hakimin nafaka miktarını hesaplarken dikkate alacağı hususlardır. Tedbir nafakası hesaplaması, iştirak nafaka hesaplama, yoksulluk nafakası hesaplama ayrımlarına göre farklı kriterlerin göz önüne alınması mümkündür.

İştirak nafakası artış oranı

Hakim tarafından boşanma kararı sonucunda takdir edilen nafaka miktarı ülkenin değişen ekonomik koşulları neticesiyle veya tarafların ekonomik durumlarında, ihtiyaçlarında gelir ve giderlerinde meydana gelen değişmeler neticesinde etkisiz kalabilmektedir. Genellikle nafakaya Tefe ve Tüfe ortalaması öngörülür. Ancak etkisiz kalan nafaka miktarında bir güncelleme ihtiyacı ortaya çıkabilmektedir. İştirak nafakası artış oranı da burada önem kazanmaktadır. Nafakanın değişen koşullara uyarlanabilmesi mahkemeye yapılacak bir başvuruyla mümkün olacaktır. Yani kişinin nafaka arttırımı için dava açması gerekmektedir.

Hakim nafaka miktarına ilişkin ilk verdiği hükümde tarafların talebi üzerine yıllık nafaka artış oranı hususuna ilişkin bir karar vermiş olabilmektedir. Yine de bu artış oranına rağmen nafaka miktarı gelişen durumlarda mevcut ihtiyaçları karşılamaya yetmezse o halde de nafaka artırım davası açmak mümkün olacaktır. Sonuç olarak boşanma kararı sonucunda hakim yıllık nafaka artış oranına ilişkin bir karar vermemiş ve bu sebeple nafaka miktarı değişen ekonomik koşullarda ihtiyaçları karşılayamayacak hale gelmiş olabilir. Diğer yandan hakim hükmünde yıllık nafaka artış oranını belirlese bile bu artış oranı dahi yeni gelişen ve değişen koşullarda nafaka alacaklısının ihtiyaçlarını karşılayamamış olabilir. İşte bu iki halde de nafaka alacaklısı nafaka arttırım davası açabilmektedir.

İştirak nafakası ne kadar olur?

İştirak nafakası ne kadar sorusunun cevabı gelir durumuna, ihtiyaçlara ve benzeri birçok etkene göre değişiklik gösterebilecektir. Hakim iştirak nafakasına hükmederken tüm unsurları değerlendirecek ve taraflar için en hakkaniyetli tutara ulaşacaktır.

20 bin TL maaş alan ne kadar nafaka verir?

Maaşa göre nafaka hesaplama nafaka miktarına hükmedilirken en öncelikle incelenen hususlardandır. Zira hakim nafaka miktarına hükmederken bir eşin yoksulluğa düşmesine engel olmayı hedeflemekte ve diğer eşin de nafaka ödeyerek ekonomik olarak mağdur duruma düşmesine engel olmayı dikkate almaktadır. Bu husus yoksulluk ve iştirak nafakası hatta yardım ve tedbir nafakası türleri için geçerlidir. Hakim tarafların ne kadar maaş aldıklarını incelemektedir.

Ancak önemle belirtmek gerekir ki nafaka miktarında esas alınacak tek gelir kalemi maaş değildir. Zira maaş ile kişilerin farklı kaynaklardan geliri olması mümkündür. Örneğin kişinin maaşının çok cüzi bir miktar olmasına karşın taşınmazlarından elde ettiği yüksek kira gelirleri olabilmektedir. Bu noktada hakimin sadece maaşı hesaba katarak bir nafaka miktarı tayin etmesi hakkaniyete uygun düşmeyecektir. Zira Belirli bir oran kanun koyucu tarafından da belirtilmemiştir.

Tüm bunlara rağmen uygulamada görüldüğü üzere mahkemeler ortalama gelire sahip kişiler için maaşının %25’i kadar bir nafakaya hükmetmektedir. Yani 20.000 TL maaşı olan biri aleyhine 5.000 TL nafakaya hükmedilmektedir. Bununla beraber kişinin maaşına ek bazı gelir kalemleri de mevcut ise bu halde %25’lik oran hakimin takdir etmesi üzerine %50-%60’lara çıkabilmektedir.

Asgari ücretle çalışan ne kadar nafaka öder 2024?

Genel itibariyle şunu söylemek mümkündür: Mahkeme kararlarında da görüleceği üzere hakim tek çocuklu eşler için maaşın ortalama %25’i kadar nafakaya hükmetmektedir.  Bu noktada da asgari ücretle geçinen bir kişinin aleyhine mahkemenin ücretin %25’i şeklinde bir nafakaya hükmedeceği söylenebilir. 

Hakim nafaka yükümlüsünün ödemesi gereken nafaka miktarına hükmederken yükümlünün yalnızca maaşına bakmamaktadır. Zira kişinin maaşı dışında da gelirinin olması muhtemeldir.

2024 yılında asgari ücrete bir kişiden ne kadar nafaka alınır?

Hakim nafaka yükümlüsünün ödemesi gereken nafaka miktarına hükmederken yükümlünün yalnızca maaşına bakmamaktadır. Zira kişinin maaşı dışında da gelirinin olması muhtemeldir. Bu kapsamda asgari ücretli için 2024 iştirak nafakası ne kadar sorusunu somut olaya göre değerlendirmek gerekecektir. Burada asgari ücretli için 2024 iştirak nafakası hesaplama kriterli de kişinin tüm ekonomik gelirleri uyarınca değerlendirilir. Uygulamada maaşın %25'i olarak görülen oran, değişebilir. 

İştirak nafakası hangi durumlarda ödenmez?

İştirak nafakası ödenmeyen durumlar aşağıdaki şekilde sayılabilir;

• Eğer çocuğun kendi kazancı varsa nafaka ödenmesine karar verilmeyebilir.
• Eğer çocuk ölmüşse çocuğun ölüm tarihi itibariyle sonra erecektir.
• Nafaka yükümlüsü ölmüşse yükümlünün ölüm tarihi itibariyle sona erecektir.
• Çocuk erginliğe ulaştıysa iştirak nafakası herhangi bir mahkeme kararına gerek olmaksızın kendiliğinden kalkar.
• Çocuk evlatlık verilirse ana ve babaya ait tüm haklar evlat edinen kimseye geçecektir.
• İştirak nafakasından feragat edilmişse nafaka yükümlülüğü feragat tarihinden itibaren kendiliğinden ortadan kalkacaktır.
• Mali durumun değişmesi veya hakkaniyetin gerektirmesi durumunda talep üzerine hakim iştirak nafakasının miktarını yeniden belirler veya iştirak nafakasını kaldırır.

SIK SORULAN SORULAR

2 çocuğun nafakası ne kadar olur?

2 çocuğun nafakası ne kadar olur sorusunun cevabı çocukların yaşam, şartlarına, sağlık durumuna yükümlünün ekonomik durumuna göre değişecektir. Sağlık, barınma, eğitim, giyim giderleri gibi kalemler ile nafaka yükümlüsünün ekonomik durumuna göre belirlenir.

Geriye dönük iştirak nafakası talep edilebilir mi?

Geriye dönük iştirak nafakası talep edilemez. Zira iştirak nafakasına hak kazanıldığı tarih boşanma kararının kesinleştiği tarihtir. Kararın kesinleşmesinden önceki tarihler için talep mümkün olmayacaktır. Ancak icra edilmemiş nafaka var ise geriye dönük tahsil edilebilir.