İşten Çıkarılan İşçinin Hakları

İşveren tarafından iş akdi haksız olarak feshedilen yani işten çıkarılan işçinin hakları doğacaktır. Haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları hukukumuzda işçi lehine yorum ilkesi getirilerek korunmuştur.  

İşten Çıkarılan İşçi Ne Yapmalı?

İşten çıkarılan işçi işten çıkarılma hakları olarak işçilik alacakları için dava açabilir veya işe iade davası açabilir.

İşçilik alacakları şunları içerir:

• Kıdem tazminatı,
• İhbar tazminatı,
• Fazla mesai ücreti alacağı,
• Ücret alacağı,
• Yıllık izin alacağı,
• UBGT alacağı,
• AGİ alacakları,
• Hafta tatili alacağı vs.

Belirtmek gerekir ki; işçinin işe iade davası açabilmesi için iş güvencesine tabi olması gerekmektedir.

İşçinin İş Güvencesi

• Belirsiz süreli iş sözleşmesi bulunması,
• İşçinin o iş yerinde en az 6 ay çalışması bulunması,
• İşçinin işverenin vekili konumunda bulunmaması,
• İşverenin 30 ya da daha fazla işçi çalıştırılıyor olması

hallerinde işçinin iş güvencesi olduğu kabul edilir.

İş güvencesine tabi olmakla birlikte işe iade istemeyen veya iş güvencesine tabi olmayan işçiler İş Mahkemesinde işçilik alacakları için dava açabileceklerdir. Dava açılmadan önce arabuluculuğa başvuru zorunludur.

İşten Çıkarılan İşçiye Ne Ödenir?

İşten çıkarılan işçiye ödenecek alacak kalemleri arasında kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai alacakları, yıllık izin alacağı, ücret ve AGİ alacakları, hafta tatili alacağı, yıllık izin ücreti alacağı, UBGT gibi alacaklar en yaygın alacaklar olarak sayılabilecektir. Bunlara ek olarak işçinin somut olaya göre hak kazandığı alacakları olur. Bunların en iyi şekilde değerlendirilmesi için iş hukuku avukatından hukuki yardım alınmasında fayda bulunmaktadır.

İşten Çıkarılan Bir Kişi Ne Kadar Tazminat Alır?

İşçinin kaç yıl o iş yerinde çalıştığı tazminatın belirlenmesinde büyük önem arz eder. İşçinin, ihbar tazminatı, ayrımcılık tazminatı, kötüniyet tazminatı, sendikal tazminat, haksız fesih tazminatı, manevi tazminat gibi alacakları da olabilir. Mesela 6 ay dolmadan işten çıkarma tazminatı 14 günlük ihbar süresi üzerinden hesaplanacak, diğer tazminatlar ise somut olaya göre değerlendirilecektir.

1 yıl dolmadan işten çıkarılan işçinin hakları

1 yıl dolmadan işten çıkarılan işçinin hakları arasında kıdem tazminatı bulunmamaktadır. Örneğin 6 ay dolmadan işten çıkarılma durumunda kıdem tazminatına hak kazanılamaz.İşçinin aynı işveren nezdinde 1 yıl ve üstü çalışması durumunda kıdem tazminatı hakkı olacaktır.

1-10 yıl çalışma süresinde tazminat hesaplama

İşçinin çalışması 1 yıl ile 10 yıl arasında ise, kıdem tazminatı aylık brüt maaşı tutarı ve kıdem süresi çarpımı kadardır. 10 yıldan fazla çalışma süresi bulunan işçilerin ise her sene için brüt maaşın 3.5 günlük tutarı kadar kıdem tazminatı ödenir. Burada hesaplamalar bilirkişilerce yapılacaktır. Kesin miktarlara ancak bu hesaplamalar sonucunda ulaşılacaktır.

İşveren Tarafından Çıkarılann İşçiler Hangi Talepte Bulunabilir?

İşveren tarafından haksız olarak işten çıkarılan işçi işverenden aşağıdaki alacakları talep edebilecektir.

• Kıdem Tazminatı,
• İhbar Tazminatı,
• Yıllık İzin Ücreti,
• Kötü niyet tazminatı.
• Ücret Alacağı,
• Fazla Mesai Ücreti Alacağı,
• UBGT (Ulusal Bayram ve Genel Tatil) Alacağı,
• Hafta Tatili Alacakları

İş Davasında Neler Talep Edilebilir?

İşçinin işten çıkarılması durumunda mahkemeden talep edebileceği dava konuları aşağıdaki gibi sayılabilecektir.

İşe İade Davası

İşe iade davasını işçinin açtığı davadır. Bu dava iş sözleşmesinin feshedildiğine dair bildirim kendisine tebliğ edildikten sonra en geç 1 ay içerisinde açılır. Davanın gerekçesi feshin haksız olduğudur ve işe iade edilmesi talep edilir.

Hizmet Tespit Davası

Ülkemizde zaman zaman işçilerin hizmet süreleri SGK’da eksik bildirilebiliyor. Yani sigorta primi eksik yatırılmış sigortalı işçiyi işten çıkarma mevcut olabilir. Bununla birlikte işveren kıdem tazminatından ve diğer haklardan doğan alacaklardan kısmak için kötüniyetle işçileri işe giriş ve çıkış yaptırabilmektedir. Bazen de işçiler tüm çalışması boyunca sigortasız gösterilebiliyor.  Tüm bu durumlarda hizmet tespit davası açılabilir.

İş Kazası Tazminat Davası

İş kazası tazminatı davası işçinin iş ile alakalı herhangi bir iş yapıyor olduğu sırada veya iş yerinde bulunduğu sırada yaralanması veya ölmesi durumunda meydana gelir. İşçinin ölümü durumunda bu tazminat kanuni mirasçılara ödenmektedir.

İşçi Alacaklarına İlişkin Dava

İşçilik alacakları davası feshe bağlı olan ve olmayan alacakların işverenden tahsil edilememesi durumunda ikame olan davadır.

İşten çıkarılan taşeron işçilerin hakları normal bir işçinin sahip olduğu her hak ile aynıdır. Yani işten çıkarılan taşeron işçiler de aynı talepleri ileri sürebileceklerdir.

İşten Çıkarılan Bir İşçi Nereye Başvurmalı?

Haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları korunur. Eğer işçi bu haklarını alamadıysa iş mahkemesine başvurmalıdır. Burada iş hukuku uyuşmazlıklarından kaynaklanan davasını ikame etmelidir.

İşçi işveren arasındaki uyuşmazlıklardan kaynaklanan uyuşmazlıklarda arabuluculuk dava şartıdır. Yani kişiler dava açmadan önce adliyelerdeki arabuluculuk bürosuna başvuru yapmalıdır.

İşçilik Alacakları Nasıl Talep Edilir?

• İşçilik alacaklarının feshe bağlı olmayan ücret alacağı, fazla mesai ücreti alacağı, UBGT (ulusal bayram ve genel tatil) alacağı, hafta tatili alacakları için iş sözleşmesinin sonra ermesine gereksinim bulunmamaktadır. Bu alacaklar çalışırken dahi işverenden talep edilebilir.
• Feshe bağlı alacakların talep edilmesi için iş sözleşmesi sona ermelidir. İş sözleşmesi devam ettiği sürece işçi bu alacakları işverenden talep edemeyecektir. Bu alacaklara örnek olarak kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, kötü niyet tazminatı sayılabilecektir.

Eğer işçi nezdinde durduk yere işten çıkarılma varsa ve işçi haklarını alamadıysa bu durumda dava açılması ve alacakların mahkemeden talep edilmesi elzemdir. Aynı cevabı tazminatsız işten çıkarılan işçi ne yapmalı sorusuna da verebiliriz. İşçi burada da alacakları için dava açmalıdır.

İşçi Alacağı Nelerdir?

İşçi alacakları feshe bağlı alacaklar ve işçinin çalışırken hak kazandığı alacaklar olarak ayrılmaktadır.

Feshe Bağlı Alacaklar

• Kıdem Tazminatı,
• İhbar Tazminatı,
• Yıllık İzin Ücreti,
• Kötü niyet tazminatı.

İşçinin Çalışırken Hak Kazandığı Alacaklar

• Ücret Alacağı,
• Fazla Mesai Ücreti Alacağı,
• UBGT (Ulusal Bayram ve Genel Tatil) Alacağı,
• Hafta Tatili Alacakları.

İşten Haksız Çıkarılan İşçi Avukata Ne Zaman Başvurmalı?

İşçi alacakları, işe iade ve diğer iş hukuk davalarında ne işçinin ne de işverenin avukat tutma zorunluluğu vardır. Fakat mevzuatın değişkenliği ve hukukun ayrı bir dalı olması sebebiyle uzman bir avukat davanın takibini yapmalıdır. Haksız yere işten çıkarılma durumunda alacaklar 5 yıllık zamanaşımına tabi olacağından avukatı ivedilikle tutmak yerinde olacaktır. Zira iş çıkışı verilen işçinin hakları en iyi şekilde avukat tarafından temsil edilecektir ve hak kayıpları önlenecektir.

Sık Sorulan Sorular

Sözlü olarak işten çıkarılan işçi ne yapmalı? 

İşçi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne işten sözlü olarak çıkarıldığına dair yazılı bildirim yapmalıdır.

29 koduyla işten çıkarılan işçinin hakları nelerdir?   

Kod 29 olabilecek herhangi bir fiil gerçekleştirmediğini iddia eden işçi dava açmalıdır. Aksi takdirde kıdem ve ihbar tazminatı, işsizlik maaşı vs. alamaz.

3 yıl asgari ücretle çalışan ne kadar tazminat alır 2023?

3 yıl kıdemi olan işçi 2023 Ağustos ayı itibariyle 61.105,28 TL kıdem tazminatı alacağına hak kazanacaktır.

İşten çıkarken ihbar süresi zorunlu mu?

İşçi işten ayrılacak ise işverene belli bir süre önce durumu bildirmeli, yine işveren fesih yapacaksa işçiye belli bir süre önce durumu bildirmekle yükümlüdür.