Eşin Miras Payı
01 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca evlilik yasal mirasçılığın dayanaklarındandır. Ölüm anında evliliğin var olması halinde eş, yasal mirasçıdır. Sağ kalan eşin birlikte mirasçı olduğu diğer kişilere göre eşin miras payı değişkenlik gösterir.
Eşin Miras Payı
TMK 499 eşin miras payını düzenler:
Eş, mirasbırakanın altosoyu ile birlikte mirasçı olursa mirasın dörtte birini; mirasbırakanın ana ve babası ile birlikte mirasçı olursa mirasın yarısını; mirasbırakanın büyükanne, büyükbaba ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa mirasın dörtte üçünü; bunların hiçbiri yoksa mirasın tamamını alır.
Sağ Kalan Eşin Miras Payı
499. madde ile TMK sağ kalan eşin miras paylarını açıklamıştır.
- Eş, mirasbırakanın çocuğu, torunu ile mirasçı kalırsa, mirasın ¼’ünü alır.
- Eş, mirasbırakanın anne-babası ve kardeşleri ile mirasçı kalırsa, mirasın ½’sini alır.
- Eş, mirasbırakanın nine-dedesi ve amca, hala, dayı, teyze ile mirasçı kalırsa, mirasın ¾’ünü alır.
- Mirasbırakanın yukarıdaki derecede akrabası yoksa, mirasın tamamı eşe kalır.
Eşin Miras Payı Tablo
|
Eşin yanında diğer mirasçılar |
Eşin Miras Payı |
Eşin Saklı Payı |
|
Tek başına eş mirasçı ise |
1/1 |
¾ |
|
Eş ve Çocuk mirasçı ise |
Eş ¼ |
Eş ¼ |
|
Çocuk ¾ |
Çocuk 3/8 |
|
|
Eş ve ana, baba mirasçı ise |
Eş ½ |
Eş ½ |
|
Ana, baba her biri ½ |
1/8 |
|
|
Eş ve kardeşler mirasçı ise |
Eş ½ |
Eş ½ |
|
Kardeşler ½ |
Kardeşlerin saklı payı yok. |
Eşi Ölen Kadın Mirasın Ne Kadarını Alır?
Eşi ölen kadının mirasın kaçta kaçını alacağı diğer mirasçıların kimler olduğuna göre değişir.
- Eğer kocanın çocuğu varsa, eşi ölen kadın mirasın 4’te 1’ini alır.
- Eşi ölen kadının çocuğu yoksa, ama ana babası ve kardeşleri varsa, sağ kalan eş mirasın yarısını alır.
- Kocanın nene dedesi ve amca, dayı, hala, teyzesi varsa, sağ kalan karısı mirasın 4’te 3’ünü alır.
- Bu akrabaların hiçbiri hayatta değilse, eşi ölen kadın mirasın tamamını alır.
Eşi Ölen Kadının Çocuğu Yoksa Miras Kime Kalır?
Eşi ölen kadının miras payı çocuğun olup olmadığına göre değişir. Eğer kocanın çocuğu varsa, kadın mirasın dörtte birini (%25) alır. Eğer çocuk yoksa, miras kadına ve kocanın hayatta kalan ana ve babasına kalır.
Boşanma Davası Devam Ederken Eşlerden Biri Ölürse Sağ Kalan Eşin Miras Payı
Boşanma davası devam eden eşlerin biri ölürse, evlilik ölümle sona ermiş olur. Ancak ölen eşin mirasçıları kusur belirlemesi için davayı yürütür. Buna göre sağ kalan eşin ölen eşin mirasından pay alıp alamayacağı karara çıkar.
TMK 181 uyarınca boşanan eşler birbirinin mirasçısı olamaz. Ayrıca boşanmadan önce kendilerine vasiyetname vs. gibi işlemlerle tanınan haklardan mahrum kalmaları söz konusudur.
Boşanma davası devam ederken ölen eşin mirasçıları davaya devam eder ve sağ kalan eşin kusuru ispatlanırsa da TMK 181 uygulanır.
Eğer dava sonunda sağ kalan eşin kusurlu olduğuna karar verilirse, sağ kalan eş mirasçılık sıfatını kaybetmiş olur.
Boşanmada Miras Üzerinde Eşim Hak İddia Edebilir Mi?
Eşler arasında kural olarak 2001 sonrasında edinilmiş mal rejimi uygulanır. Buna göre, evlilikte edinilen mallar eşlerin ortak malıdır.
Miras kalan mallar edinilmiş değil, kişisel maldır. Kişisel mallar boşanma halinde paylaşılmaz. Yani boşanmada miras kalan mallar mal paylaşımına dahil değildir. Diğer eş miras kalan mallar üzerinde hak iddiasında bulunamaz.
Kocası Ölen Kadın Kayınpederinden Miras Alır Mı?
Kayınpeder öldüğünde oğlu mirasçısı olur. Eğer koca babasından önce ölmüşse, kayınpeder öldüğünde geline miras kalmaz. Kocası kayınpederden sonra ölmüşse, kocası ölen kadın kayınpederinin mirasını dolaylı olarak alır. Çünkü kayınpeder öldüğünde miras oğluna geçmiştir. Kocasının ölümüyle miras eşine intikal eder.
Babadan Önce Ölen Çocuğun Eşinin Miras Hakkı
Eğer çocuk babasından önce ölmüşse, öldüğü andaki mal varlığında eşi yasal mirasçı olur. Fakat ölen çocuğun babası çocuktan sonra ölürse, vefat etmiş çocuğunun eşine çocuğun babasından (kayınpederden) miras kalmaz. Bu durumda miras ancak altsoya geçebilir, eşe geçmez.
Çocuğu Olmayan İkinci Eşin Miras Hakkı
Ölüm anında evlilik kiminleyse o eş miras hakkına sahiptir. İkinci eşin miras hakkı kiminle birlikte mirasçı kaldığına göre değişir.
- Ölen eşin çocuğu yoksa ve eş tek başına mirasçı ise, mirasın tamamı eşin hakkıdır.
- Ölen eşin çocuğu yok fakat anne, baba, kardeşi hayattaysa, eşin hakkı mirasın yarısı, geriye kalan anne-baba-kardeşindir.
Eşin saklı payı miras hakkının tamamı, anne babanın 1/8 olur. Kardeşin saklı pay hakkı yoktur.
Üvey Anneden Miras Kalır Mı?
Üvey anneden üvey çocuğa doğrudan miras kalması mümkün değildir. Üvey annenin ölümü halinde mirasçıları kendi çocuğu ve o anda evli ise eşi olur. Sağ kalan eşin çocukları üvey anneden miras almazlar. Ancak sağ kalan eş de öldükten sonra esasen üvey anneden babaya kalan mallar, üvey çocuğa dolaylı yoldan geçmiş olur.
Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Mal Rejiminin Tasfiyesi
Evli eşlerin birinin ölümü halinde, eşler arasındaki katılma rejimi sona erer.
Mal rejiminin devamı süresince bir eşin sahip olduğu edinilmiş malda, diğer eşin artık değerin yarısı oranında katılma alacak hakkı bulunur.
Artık değere katılma alacağı, eklenecek değerlerden ve denkleştirmeden elde edilen meblağlar ile birlikte edinilmiş malların toplam değerinden bu mallara ilişkin var ise borçlar çıktıktan sonra kalan artık değerin yarısı üzerindeki diğer eşin alacak hakkıdır.
TMK 575 ile mirasın mirasbırakanın ölümüyle açılacağı düzenlenmiştir. TMK 271 ile mal ortaklığı rejiminin eşlerden birinin ölümü ile son bulacağı belirtilmiştir.
Bu doğrultuda, ölen eşin mirasçılarına yönelik işlemler ile terekesinin tasfiyesi için ilk olarak mal rejiminin tasfiye edilmesi gerekir. Buna göre, evlilik malları statüsünde olan mallar hayatta kalan eşe miras payı oranında tasfiye edilir. Geriye kalan tereke mirasçılara miras payları oranında intikal ettirilir.
TMK 214 uyarınca mal rejimi ölen eşin son yerleşim yeri mahkemesi tarafından tasfiye edilecektir. Yani, mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölen eşin son yerleşim yeri mahkemesi yetkili mahkemedir. Bu yetki kesindir ve aynı zamanda da bir dava şartıdır. Yetkili mahkemede açılmayan mal rejiminin tasfiyesi davası reddedilecektir.
Eşlerden Birinin Ölümü Halinde Terekenin Tasfiyesi
Mal rejiminin tasfiyesi ile terekenin tasfiyesinin birlikte yapılması mümkün değildir.
Mal rejiminin tasfiyesi sonucunda belirlenecek artık değere katılma alacağı, terekeye ait bir borçtur; mirasçıların mirası paylaşmadan önce bu borcu ödemesi gerekir. Dolayısıyla terekeye ait eşin alacağı olan borç ödendikten sonra kalan miktar mirasçılar arasında miras payları oranında paylaştırılır ve intikalleri gerçekleştirilir.
Yani, önce mal rejiminin tasfiye edilmesi, kalan değerden terekenin mevcut varlıkları belirlenmeli ve ona göre mirasçılara miras payları oranında intikal yapılması gerekir.
Böylelikle taşınmaz ortaklığının giderilmesi davası ancak mal rejiminin tasfiyesinden sonra gerçekleştirilebilir.
Bkz:
