Miras Kalan Mallar Boşanmada Mal Paylaşımına Dahil Midir?

Yürürlükte bulunan Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre eşler hakkında “edinilmiş mallara bağlı olarak katılma rejimi” uygulanmaktadır. Katılma rejimine göre, boşanmada eşler edinilmiş mallarını eşit olarak ikiye bölme hakkına sahiptir. Bu noktada eşlerin evlilik tarihi önem taşımaktadır.

• Eşler 01.01.2002 tarihinden önce evlenmiş ise “mal ayrılığı rejimi” uygulanmaktadır. Buna göre eşlerin tüm malları kişisel mal olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla, evlilik birliği öncesinde veya evlilik birliği içerisinde eşlerin kazanmış olduğu tüm mallar, eşin kendisine ait sayılmaktadır; ister miras kalsın, ister çalışma karşılığı kazanılsın, tapu veya ruhsat kiminse, para kimin hesabında duruyor ise, mal o eşe ait sayılır. Bu doğrultuda, söz konusu mal üzerinde diğer eş herhangi bir iddiada bulunamamaktadır.
• Eşler 01.01.2002- 01.01.2003 arasında evlenmiş ise isterler ise “mal ayrılığı rejimi” isterler ise “mallara katılma rejimi” ni kullanabilmektedir. Bu noktada geçerli rejim tarafların talebine göre değişim gösterecektir.
• Eşler 01.01.2003 tarihinden sonra evlenmiş ise geçerli olan rejim “mallara katılma rejimi” dir. Bu rejim kapsamında olan mallarda, eşler eşit haklara sahiptir. Şöyle ki, malın kimin adına kayıtlı olduğu önemsizdir. Önemli olan malın evlilik birliği içerisinde kazanılması ve o malın kişisel mal grubunda yer almamasıdır.

Her iki mal rejiminde de evlilik birliğinin kurulmasından önceki edinilmiş malvarlığı paylaşıma tabii değildir. Boşanmada mal paylaşımı halinde eşlerin kişisel malları paylaşıma dahil edilmemektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 220. maddesine göre kişisel mallar şu şekilde sayılmıştır:

• Eşlerden birinin yalnızca kişisel kullanımına yarayan eşya,
• Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan “miras” yoluyla, ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
• Manevî tazminat alacakları,
• Kişisel mallar yerine geçen değerler.

Türk Medeni Kanunu’nun ikinci fıkrasında da belirtildiği üzere “bir eşin sonradan miras yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri” kişisel mallar olarak sayılmıştır. Dolayısıyla boşanma sırasında iddia edilebilen “mal paylaşımı” konusuna miras yoluyla kazanılmış mallar dahil edilememektedir. Miras yoluyla eşe kalan mal, eşin kişisel malı olarak kabul edildiğinden mal paylaşımına tabi değildir; boşanmada miras paylaşımı yapılmamaktadır.

Boşanmada mal paylaşımı yapılırken eşlerden her biri ilk olarak kişisel mallarını geri alır. Nitekim, evlilik birliğinin bozulmasının ardından eşler arasında kişisel malların paylaşılması söz konusu değildir. Kişisel mallar kavramı içerisine giren mallardan biri de miras kalan mallardır. Eşlerden birine miras kalan mal, eşin kişisel malıdır; yani mal paylaşımı içinde miras kalan mallar eşler arasında paylaşılmaz. Miras kime kaldı ise sadece o eşe ait olur. Evlilik birliği içerisinde ya da evlilik bozulduktan sonra hiçbir şekilde kendisine miras bırakılmayan eş hak iddiasında bulunamaz. Miras kişinin kendisine sıkı sıkıya bağlı bir haktır. Dolayısıyla ancak ve ancak kişinin kendisi bu haktan yararlanabilir. Kişinin eşi veya bir başkası bu haktan faydalanamamaktadır.

Eşlerden birine miras yoluyla geçmiş malvarlığı, katılma rejimine dahil edilmemektedir. Yasal mirasçı dışında kimse miras hakkında herhangi bir hak iddia edememektedir. Tamamen yasal mirasçının hakkı olan miras hakkı paylaşıma tabii tutulamaz. Evlilik birliği içerisinde ya da evlilik birliğinin kurulmasından önce veya sonra miras olarak kişiye kalan mal her zaman “kişisel mal” yerine geçer. 

Mal paylaşımı davasında mirasın paylaşımına ilişkin istisnai haller de bulunmaktadır. Buna göre, miras kalan mal sebebi ile elde edilen gelirler edinilmiş mal sayılır. Edinilmiş mallar evlilik birliğinin bozulmasının ardından mal paylaşımı davası ile eşit oranda paylaşıma açıktır. Bu nedenle miras payından kazanılan edinilmiş mal üzerinde eşlerin boşanmanın ardından yarı yarıya pay hakkı bulunmaktadır. Örneğin; eşlerden birine kalan miras bir konut ise miras kalan konuttan edinilen konut kirası üzerinde diğer eş hak sahibidir. Nitekim konut kişisel mal olsa da, konutun kirası edinilmiş mal sayılır. Kira geliri, mahkeme kararı ile boşanmanın ardından katılma rejimi ile yarı yarıya paylaştırılmaktadır.