Aile Mahkemesi
İstanbul Adalet Sarayı’nda toplam 312 mahkeme bulunmaktadır; bunlardan 17’si Aile Mahkemesi’dir.
Aile Mahkemesi Nedir?
Aile mahkemeleri 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun uyarınca aile hukukundan doğan dava ve işlere bakmak üzere kurulan özel mahkemelerdir.
Aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar hem sayı olarak fazla, hem de özel uzmanlık gerektiren meselelerdir. Örneğin, mal rejiminin tasfiyesine ilişkin kıymet taktirleri, tüp bebek tedavileri, taşıyıcı annelik, boşanmalar genel mahkemelerin görevine girmemekle birlikte, özellikle çocuğun korunması bakımından aile mahkemelerinin bünyesinde uzman sıfatıyla psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacılar da bulunmaktadır.
Aile Mahkemeleri Nerede Bulunur?
Aile mahkemeleri her yerde bulunmayabilir. Nüfusu yüzbinin altındaki bir ilçede aile mahkemesi kurulmaz. Aile mahkemesinin kurulmadığı bölgelerde asliye hukuk mahkemeleri aile mahkemesi sıfatıyla davaları görmektedir. Anlaşılacağı üzere aile mahkemeleri asliye mahkemeleri ile aynı derecede kabul edilir, ancak aile mahkemeleri tek hakimli olup, asliye mahkemeleri üç hakimli olarak kabul edilir.
Aile Mahkemeleri Hakimleri
Aile mahkemeleri hakimlerinin daha önce evlenmiş, çocuk sahibi olmuş, 30 yaşını doldurmuş olması gerekir.
Nöbetçi Aile Mahkemesi Nedir?
Adliyelerde özellikle davanın açılması aşamasında, dava dosyasının hangi aile mahkemesine tevzi edileceği bilinemediğinden, dava dilekçeleri nöbetçi aile mahkemelerine hitaben yazılmaktadır. Nöbetçi aile mahkemesi esasen aile mahkemesinin numarası belirlenmeden önceki işlemleri yapabilir. Ayrıca adli tatillerde veya diğer tatil günlerinde acele işleri görmek üzere bulunan nöbetçi mahkemeler belirlenmekle, aile mahkemelerinin de nöbetçi olarak değişkenlik gösteren bir mahkemeyi belirlemesi uygulamada görülmektedir.
Aile Mahkemesi Görevleri
Aile mahkemelerinin görevi Türk toplumunu korumaktır şeklinde bir ifade isabetlidir. Aile, Türk toplumunun temelini oluşturduğundan, Devletin ailelerin ve özellikle ana ile çocukların korunması için gerekli teşkilatı kurması gerektiği kanunlarla belirlenmiştir. Nitekim toplumun korunması, ailenin korunması ile başlamaktadır. Bu doğrultuda özellikle soybağı, velayet, evlatlık gibi kamu hukukuna tabi bir çok dava aile mahkemelerinde görülmektedir.
Aile mahkemeleri Türk Medeni Kanununun aile hukukuna ilişkin ikinci kitabında yer alan tüm konulara bakar. Bunlar, boşanma, ayrılık, evlilik, nişanlılık, evlatlık, soybağı, nafaka, velayet ve aile hukukunu ilgilendiren yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi gibi konulardır.
Aile Mahkemesi Davaları Nelerdir?
Aile mahkemelerinin görev alanına giren davaların bazıları aşağıdaki gibidir:
- Anlaşmalı Boşanma Davası
- Çekişmeli Boşanma Davası
- Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması nedeniyle Boşanma Davası (Şiddetli Geçimsizlik)
- Terk sebebiyle Boşanma Davası
- Hayata Kast, Pek Kötü Muamele ve Onur Kırıcı Davranış nedeniyle Boşanma Davası
- Küçük Düşürücü Suç İşleme veya Haysiyetsiz Hayat Sürme nedeniyle Boşanma Davası
- Akıl Hastalığı sebebiyle Boşanma Davası
- Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davası
- Nafaka Davası
- Nafaka Artırım Davası
- Nafakanın İndirilmesi veya Kaldırılması Davası
- Çocuk Velayet Davası
- Boşanmada Mal Paylaşımı ve Mal Rejiminin Tasfiyesi Davası
- Nişan Bozma ile ilgili Davalar
- Ziynet Alacağı Davası
- Mehir Alacağı Davası
- İddet Müddeti Kaldırılması Davası
- Evlat Edinme Davası
- Evlilik birliğinin korunmasına yönelik tedbirler
- Ayrılık Davaları
- Aile hukukuna ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi
- Boşanan kadının eşinin soyadını kullanmasına izin davası
- Evlenen kadının bekarlık soyadını kullanmasına izin davası
- Evlenmeye izin verilmesi davası
- Aile mallarının korunması davası
- Aile soyadının değiştirilmesi davası
- Terk ihtarı gönderilmesi
- Babalık davası
- Soybağının kurulması davası
- Aile konutu şerhi konulması veya şerhin kaldırılması davası
- Soybağının reddi davası
- Vesayet davası
Aile Mahkemesine Boşanma Davası Nasıl Açılır?
Aile hukukunu ilgilendiren bir konuda dava açmak için aile mahkemesine bir dava dilekçesi, davaya ilişkin deliller, nüfus cüzdanı fotokopisi ve avukata verilen vekaletnamenin bir sureti sunulmak suretiyle dava açılır. Aile mahkemesi boşanma davası için görevli mahkemedir. Boşanma davasının açılabilmesi için özellikle boşanmaya özel düzenleme vekaletname sunulmalıdır. Bu vekaletnamenin vesikalık fotoğraf içermesi de gerekmektedir.
Dava dilekçesi taraflarca veya avukat aracılığıyla vekaleten hazırlanır. Boşanma davası dilekçesinde dayanılan özel ve genel boşanma sebepleri, bu sebeplerin hangi deliller ile ispatlanacağı, vakıalar, hukuki sebepler ve en önemlisi ise talepler net bir biçimde açıklanmış olmalıdır.
Boşanma dava dilekçesi adliyelerdeki tevzi bürolarına sunulur, tevzi bürosu davaya esas numarası vererek davanın hangi mahkemede görüleceğini belirler.
Adliyelerdeki tevzi bürolarına başvuruya istinaden tevzi bürosundan alınan tevzi formu ile gösterilen harçlar ödendikten ve tevzi bürosuna sunulduktan sonra mahkeme ve dosya numarası belirlenerek dava açılmış olur.
Aile Mahkemesine Nasıl Başvurulur?
Aile mahkemesine başvuru, yazılı yargılama usulü uygulandığından, yazılı bir dava dilekçesine istinaden dava açma yolu ile mümkündür. Dava dilekçesinin Hukuk Muhakemeleri Kanununa uygun olarak hazırlanması gerekir. Aile hukukunu ilgilendiren herhangi bir konuda esas dava dilekçesinin veya değişik iş dava dilekçesinin tevzi bürosundan ve mahkemeler önbürosundan sunulması ile başvuru yapılmış olur. Başvurunun tamamlanması için tevzi bürosundan alınacak olan tahakkuk fişlerine ilişkin harç ve masrafların ödenmiş olması şarttır.
Aile Mahkemesine Dava Nasıl Açılır?
Aile mahkemesinin görevine girmeyen konularda aile mahkemesine dava açılmamalıdır. Nitekim aile mahkemesinin görevi olmamasına rağmen aile mahkemesine dava açılmış ise, mahkeme esasa girmeden görevsizlik nedeniyle davanın reddine ve dava dosyasının görevli mahkemeye gönderilmesine karar verir.
Dolayısıyla aile mahkemesine ancak ve ancak aile mahkemesinin görevine giren konularda dava açılır. Davanın açılması için hazırlanacak bir dava dilekçesi, deliller ve diğer ekleri, vekaletname ve harç ile masrafların ödenmesi ile aile mahkemesinde dava açılmış olur. Aile mahkemesi boşanma dava masrafları 2022 yılı için yaklaşık 750 TL tutarındadır.
Aile Mahkemelerinde Sulh ve Aile Arabuluculuğu ile Boşanma Arabuluculuğu
Boşanma arabuluculuğu son zamanlarda çokça gündemde olmakla birlikte 2022 yılı sonuna doğru yasa tasarısının hazırlanmış olması beklenmektedir. Bu aşamada, günümüz kanun ve kuralları kapsamında, AMK m. 7/1 gereğince, aile mahkemeleri öncelikle boşanma davalarında tarafları sulh olmaya davet eder. Bu kanun hükmü kapsamında sulh yoluyla veya ihtiyari aile arabuluculuğu, diğer bir deyişle boşanma adabuluculuğu ile çözüm sağlanamaması halinde yargılamaya devam edilir ve esas hakkında tahkikat yürütülür.
