Özel Boşanma Sebepleri: 5 – Akıl Hastalığı
Özel Boşanma Sebepleri Nelerdir?
Özel boşanma sebepleri Zina, Hayata Kast, Pek Kötü Muamele, Onur Kırıcı Davranış, Suç İşleme, Haysiyetsiz Hayat, Terk, Akıl Hastalığı olarak düzenlenmiştir. Bu sebeplerin kanunda tanımlanan şartlarının gerçekleşmesi halinde hakim evlilik birliğinin temelinden sarsılıp sarsılmadığını incelemeksizin boşanma kararı verebilir. Boşanma davası tek bir sebebe dayanabileceği gibi, terditli biçimde birden fazla sebep ile boşanma kararı verilmesi talep edilebilir.
Birden çok boşanma sebebi olması halinde hakim her bir boşanma sebebi ile ilgili ayrı hüküm kurmak zorundadır. Hakim, koşulları oluşan sebepler açısından boşanma kararı verip, koşulları oluşmayan sebeplerle ilgili davanın reddine karar verir.
Hakim, boşanma sebepleri ile ilgili olarak tarafların kusurlarını tümden değerlendirerek tek bir kusur belirlemesi yapar ve boşanmanın fer'i (ek) hükümleri hakkında bu yaptığı kusur belirlemesine göre karar verir. Diğer bir deyişle, hakim kimin kusurlu, kimin kusursuz, veya kimin daha ağır kusurlu olduğunu tüm boşanma talep ve iddiaları için değerlendirir, eşlerin kusuruna göre hangi sebeple boşanmaya karar verdiğini açıklar. Örneğin bir boşanma davası açan eşe karşı diğer eş kendi sebeplerini ileri sürerek karşı boşanma davası açabilir. Bu durumda esasen iki dava aynı dosya altında yürütülür. Bu iki davadan kimin daha fazla kusuru olduğuna kanaat getirirse hakim o eşin davasını reddeder, diğer eşin davasını kabul eder.
Özel Boşanma Sebeplerinden Birine Dayanarak Boşanma Davası Açmanın Avantajı ve Zorluğu
Özel boşanma sebeplerinin varlığının ispatlandığı hallerde verilen boşanma kararında davalı tam kusurlu sayılır ve nafaka ile tazminat talepleri buna göre değerlendirilir. Ayrıca özel sebeplerle boşanma davasının kabul edilmesi halinde mal rejimi ile ilgili olarak hakim, tarafların pay oranlarını hakkaniyete uygun olarak azaltabilir veya kaldırabilir.
Bu doğrultuda esasen özel sebeplerle boşanma davası açmak netice bakımından davacıya daha çok avantaj sağlar. Ancak özel sebeplerle boşanma davaları; ispatı daha zor, koşulları daha net olan davalardır. Sadece yasadaki koşulların tam ve kesin bir biçimde sağlanması halinde özel boşanma nedenine dayanarak boşanma kararı verilebilir. Hakimin takdir yetkisi özel boşanma sebeplerine dayalı boşanma davalarında daha sınırlı olduğundan, hakimi ikna değil, daha ziyade yasadaki koşulların sağlandığının ispatı gerekir. Dolayısıyla açıkça kanundaki koşulları sağlayan özel boşanma sebepleri olmaması halinde, genel sebeplerle boşanma davası açılmalıdır.
Akıl Hastalığı Sebebiyle Boşanma
TMK m. 165 uyarınca “Eşlerden biri akıl hastası olup da bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hale gelirse, hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eş boşanma davası açabilir.”
Hemen belirtmek gerekir ki, akıl hastalığı sebebiyle boşanma davası özel sebebi dışında hiçbir hastalık bir boşanma sebebi değildir. Kanun maddesinde açıklandığı üzere sağlık raporu ile düzelmesine olanak bulunmadığı sabit olan akıl hastalıklarına istinaden bu özel sebep bir boşanma sebebi olabilir.
Obsesyon, depresyon veya AİDS, kanser, frengi gibi fiziksel hastalıklar gibi sebepler boşanma sebebi değildir. Buna karşın şizofreni ve paranoya özel boşanma sebebi olabilir.
Akıl hastalığının evlilik öncesi veya sonrasında meydana gelmesinin bir önemi yoktur.
Genellikle akıl hastaları için vasi tayini gerektiğinden, akıl hastalığı özel sebebine dayalı boşanma davaları vesayet davası ile birlikte yürütülür.
Akıl Hastalığının Boşanma Sebebi Olabilmesi İçin Koşullar
Akıl hastalığına dayalı boşanma davası açabilmek için;
- Akıl hastalığının olması
- Bu akıl hastalığının iyileşmeyecek olması
- Bu akıl hastalığı olan kişi ile evliliğin çekilmez olması
gerekmektedir.
Bu koşulların gerçekleştiğinin davacı tarafından ispatlanması gerekir. Yani davacı eş, akıl hastası eşinin hayatını çekilmez hale getirdiğini ispatlamalı, akıl hastalığının iyileşmeyecek bir hastalık olduğuna dair kurul raporu alınmalıdır. Diğer eşin akıl hastalığı sebebiyle hayatın çekilmez hale geldiğinin ispatı için her türlü delil kullanılabilir; örneğin akıl hastası eşin diğer eşe saldıracağına dair ciddi korku yaşayan eş, bu hissiyatına şahit olan tanıkların beyanları ile davasını ispatlamış olur. Ancak davacı eş akıl hastalığının çekilmez olduğunu açık ve net olarak ispatlayamamış ise, buna ilişkin Adli Tıp Kurumu İhtisas Dairesinden rapor alınarak davalı eşin akıl hastalığının diğer eşin hayatını ne derece etkileyebileceğine ilişkin tespit yaptırılması istenebilir.
Akıl Hastalığına Dayalı Anlaşmalı Boşanma Davası
Anlaşmalı boşanma davasında taraflar hakim huzurunda iradelerini serbestçe açıklayabilirse anlaşmalı boşanma davası kabul edilir. Hakim, tarafların iradelerinin serbestçe açıklandığına takdir etmezse, davayı reddeder. Akıl hastası olan eşin irade sakatlığı olduğundan, akıl hastası olan bir eşin anlaşmalı boşanmaya taraf olması mümkün değildir.
Akıl Hastalığına Dayalı Boşanma Davalarının Sonuçları
- Diğer özel boşanma sebeplerinden farklı olarak, akıl hastalığı özel sebebiyle açılan boşanma davalarında davanın kabulü halinde, davalı akıl hastası eş aleyhinde maddi ve manevi tazminata hükmedilemez.
- Aynı şekilde davalı akıl hastası eş lehine de maddi ve manevi tazminata karar verilemez.
- Yoksulluk nafakası bakımından ise bir engel yoktur; davalı akıl hastası eş, koşulların gerçekleşmesi halinde davacı eşe nafaka ödeyebilir.
- Akıl hastası olan davalı eşe müşterek çocukların velayeti verilemez.
Akıl Hastalığına Dayalı Boşanma Davalarında Süre ve Zamanaşımı
TMK . 165 hükmüne göre akıl hastalığına dayalı özel sebeple boşanma davası açabilmek için bir süre sınırı yoktur; dava her zaman açılabilir.
