Boşanmada Kusur – Kim Daha Ağır Kusurlu?

Boşanmada kusur; nafakayı, maddi ve manevi tazminatı ve hatta boşanmanın gerçekleşip gerçeklemeyeceğini belirleyen en önemli husustur:

• Kusuru ile boşanmaya sebep olmayan eşten tazminat talep edilemez.
• Kusuru daha ağır olan taraf maddi ve manevi tazminata hak kazanamaz.
• Eşit kusurlu eş de maddi veya manevi tazminat alamaz. 
• Kusuru daha ağır olan taraf yoksulluk nafakası talep edemez. 
• Kusurlu tarafın açtığı boşanma davasına karşı tarafın itiraz etmesi halinde, hakim boşanma kararı vermeyebilir.

Uygulamada, boşanma davalarında genellikle her iki tarafın da kusuru olur. Ancak bir tarafın kusuru, diğer tarafın kusursuz olarak kabul edilmesine sebep olabilir. Boşanma avukatının veya tarafların gerekli delilleri sunarak mahkemede kanaat oluşturması önemlidir.

Boşanmada Kusurlu Davranışlar Nelerdir?

Kanunda ağır kusurlu haller tek tek sayılmamıştır. Bu husus her olayda ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kusur değerlendirmesini şu şekilde ifade etmiştir:

Bir davada verilecek olan boşanma kararında, tarafların boşanmaya sebep olan olaylarda gerçekleşen kusurlu davranışları belirtildikten sonra eşlerin kusur durumları “kusursuz, az kusurlu, eşit kusurlu, ağır kusurlu veya tam kusurlu eş” şeklinde belirlenmelidir. Bu belirleme sağlıklı bir Yargıtay incelemesi için gereklidir. Yine Yargıtay, 03.07.1978 tarihli, 5/6 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararıyla da “kimin daha fazla kusurlu olduğunu tayin hususunda önceden bir ölçü konulamayacağına ve bu hususta bir içtihadı birleştirmeye gidilemeyeceğine” karar vererek her bir boşanma davasında tarafların boşanmaya esas teşkil eden kusur durumlarının kendine has ve o evliliğe münhasır olduğunu kabul etmiştir. (Y. HGK. 2018/11 E., 2021/1362 K.)

Yukarıda da açıklandığı üzere tarafların kusur durumları her dava nezdinde ayrı ayrı incelenmektedir.

Hangi Davranışlar Boşanmada Kusurludur?

Yargıtay içtihatları, teamül olarak, hangi davranışların diğerlerine nazaran daha ağır kusur olduğunu belirlemiştir. Aşağıda emsal kararlardan alıntılar yapılmıştır:  

• Kadının intihara teşebbüs ettiği, kocanın ise birlik görevlerini yerine getirmediği ve sadakatsiz davrandığı anlaşılmıştır. Koca daha ağır kusurludur.
• Kocanın eşine ve onun akrabalarına yönelik olarak sürekli ağır hakaretler ettiği, evlilik öncesinde verdiği sözleri yerine getirmeyerek eşinin güvenini sarstığı, kadının ise evliliğe ilişkin birlik görevlerini yerine getirmediği anlaşılmıştır. Koca daha ağır kusurludur.
• Kocanın ailesinin evliliğe müdahalesine sessiz kaldığı, ailesi ile olan görüşmesi ve ilişkilerinde eşine baskı uyguladığı, eşinin kendi ailesi ile görüşmesine kısıtlama getirdiği, eşine birden fazla şiddet uyguladığı ve baba evine bıraktığı, kadının ise ailesinin evlilik birliğine müdahalesine ve annesinin, kocasının annesine hakaretine sessiz kaldığı ve eşinin ailesi ile görüşmek istemediği anlaşılmıştır. Koca daha ağır kusurludur.
• Tarafların birbirlerine karşılıklı şiddet uyguladıkları ve ceza mahkemesince mahkumiyetlerine karar verildiği, kocanın ayrıca kadını geceleyin ortak konuttan kovarak sokağa bıraktığı sabit olmuştur. Koca daha ağır kusurludur.
• Akıl hastasının davranışları iradi olmadığından fiil ehliyeti ve bu kapsamda kusur sorumluluğu yoktur. O halde akıl hastası eşine sürekli hakaretler eden diğer eş tam kusurludur.
• Kadının kusurları yanında, erkeğin şans oyunları oynayarak birlik görevlerini ihmal ettiği anlaşılmaktadır. Erkek daha ağır kusurludur.
• Müşterek eve ve arabaya ses kayıt cihazı yerleştirilmesi kusurdur.
• Eşin hastalığı döneminde onunla ilgilenmemek, eşine ve evine ilgisiz olmak, alkol alışkanlığının olması ortak konuta içkili vaziyette gelinmesi kusurdur.

Boşanmada Eşlerin Eşit Kusurlu Olmaları

• Kadının fiili ayrılık döneminde başka bir erkekle mesajlaştığı, kocanın ise eşi ve çocuğunun ihtiyaçlarını karşılamadığı anlaılmaktadır. Taraflar eşit kusurludur.
• Kadının evlenmeden önce sigara içmediğini söylemesine rağmen evlendikten sonra akciğer hastası olduğunu bildiği kocasının yanında sigara içtiği, evlilik sonrası yurtdışında yaşayacaklarını kararlaştırdıkları halde, kısa bir süre sonra Türkiye’ye dönme konusunda kocasına baskı yaptığı ve psikolojik sorunlarının ortaya çıktığı, bu sebeple kocası tarafından Türkiye’ye gönderildiği, Türkiye’den yanına döndükten sonra kocanın da birlik görevlerini yerine getirmediği, böylece tarafların birlikte yaşamaktan kaçındıkları anlaşılmaktadır. Taraflar eşit kusurludur.
• Kadının altınlarını kocasına haber vermeksizin ağabeyine vermek suretiyle kocasının mali konularda güvenini sarstığı, kocanın ise gerçeği araştırmadan eşinin ailesini hırsızlıkla suçladığı anlaşılmaktadır. Taraflar eşit kusurludur.
• Kocanın eşine birden fazla fiziksel şiddet uyguladığı, güven sarsıcı davranışlarda bulunduğu, birlik görevlerini yerine getirmediği, eşini ve ailesini tehdit ettiği, kadının ise eşini tehdit ettiği, fiziksel şiddet uyguladığı, eşine yönelik öldürmeye teşebbüs suçuna iştirak ettiği anlaşılmaktadır. Taraflar eşit kusurludur.
• Kocanın eşe karşı fiziksel şiddet olayı sebebiyle ceza mahkemesince yargılanarak ceza aldıktan sonra tarafların barışıp bir arada yaşamaya devam ettikleri, böylece bu tarihten önceki olayları affettikleri, en azından hoşgörü ile karşılamış sayılmaları gerektiği, barıştıktan sonra kadının kocasına hakaret ettiği, aşağıladığı, kocanın da eşini sevmediğini, kayınpederine “gezdiğim kadınların hesabını sana mı vereceğim” şeklinde sözler söylediği anlaşılmaktadır. Taraflar eşit kusurludur.

Eşine Fiziksel Şiddet Uygulayan Boşanmada Ağır Kusurludur

• Erkeğin eşine şiddet uyguladığı, babasının eşini evden kovmasına sessiz kaldığı, kadının da, babasının zoruyla evlendiğini söylediği, eşinin ailesini kovduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan evliliğin fiilen dört gün devam ettiği ve cinsel birleşmenin gerçekleşmesi için eşlerden beklenen makul sürenin geçmediği, erkeğin eşine bu konuda makul süre tanımadığı, erkeğin kadının bakire olmadığı vakıasına dayanmak için kadının bakirelik konusunda rapor almaya zorlanamayacağı, bu hususun kendisine kusur olarak yüklenemeyeceği anlaşılmıştır. Erkek daha ağır kusurludur.
• Kocanın eşine sık sık fiziksel şiddet uyguladığı, aşağılayıcı söz ve davranışlarda bulunduğu, birlik görevlerini yerine getirmediği, komşularının eşine yönelik hakaretlerine sessiz kaldığı, kadının ise eşini çevreye karşı kötülediği, eşinin komşularıyla görüşmesini engellemeye çalıştığı anlaşılmaktadır. Koca daha fazla kusurludur.
• Eşine fiziksel şiddet uygulayan, hakaret eden, istemediğini söyleyip kovan, sadakat yükümlülüğüne aykırı hareket eden ve birlik görevlerini ihmal eden koca tam kusurludur.

Boşanmada Kadının Ağır Kusurlar Nelerdir?

• Kadının boşanma davası açtığı, davanın reddedildiği, kesinleşme tarihinden sonra tarafların biraraya gelmedikleri, dava tarihinden sonra kadın ile kayınvalidesinin birbirlerini yaraladıkları ve bu nedenle mahkum oldukları, kocanın müşterek çocuğu görmek amacıyla anne yanından alıp daha sonra götürmediği, kadının ise güven sarsıcı davranışlarda bulunduğu anlaşılmaktadır. Kadın daha ağır kusurludur.
• Kadının, eniştesi ile gece geç vakitlerde dahil olmak üzere günün her saatinde telefon ile mesajlaştığı, başka bir kişiyle bir otelde yemek yediği, kadının sadakatsizliğe yakın güven sarsıcı davranışlarını öğrenen kocanın ise, eşi ile tartıştığı ve bu münakaşa sırasında kadına yönelik tehdit içeren sözler sarf ettiği anlaşılmıştır. Kadın daha ağır kusurludur.

Kadının Kocasına Hakaret Etmesi

• Kadının eşine hakaret ettiği, evlilik birliğinin kendisine yüklediği görevleri yerine getirmediği, birkaç kez intihara kalkıştığı, kocanın ise eşine sürekli şiddet uyguladığı, hakaret ettiği, tehdit ettiği anlaşılmaktadır. Taraflar eşit kusurludur.
• Kadının kocasına hakaret ettiği, fiziksel şiddete başvurduğu ve yakınlarının kocaya karşı fiziksel şiddet uygulamasına engel olmaya çalışmadığı, kocanın eşine hakaret ettiği, onu istemediğini söylediği, fiziksel şiddet uyguladığı ve sadakat yükümlülüğünü ağır şekilde ihlal eden davranışlar içine girdiği anlaşılmıştır. Koca daha ağır kusurludur.
• Kadının kıskançlık yaptığı, eşine hakaret ettiği, kocanın sadakatsiz davrandığı, sürekli eşini istemediğini boşanacağını söylediği, eşinin baba evine gitmesini istediği anlaşılmıştır. Koca daha ağır kusurludur.
• Kadının eşine sürekli hakaret ettiği, evden defol git dediği, eşinin ailesini eve almak istemediği, kocanın ise eşine fiziksel şiddet uyguladığı, birlik görevlerini yerine getirmediği, başkası ile evlenmek istediğini söylediği anlaşılmaktadır. Taraflar eşit kusurludur.

Evi Terk Eden Koca Ağır Kusurlu

• Kocanın eşi ve çocukları ile ilgilenmediği, evden iki haftalığına gidip geri geldiği, birlik görevlerini yerine getirmekten kaçınmak için evi terk ettiği, evde kavga çıkardığı, eşine birkaç kez vurmaya çalıştığı, kadının ise geçimsizliğe neden olabilecek bir davranışının kanıtlanamadığı anlaşılmaktadır. Koca tam kusurludur.
• Koca Noterlik kanalı ile kadına ortak konuta dönmesi için ihtarname çekmiştir. Buna göre ihtar öncesi olayları affetmiş veya en azından hoşgörü ile karşılamış duruma düşmüştür. İhtardan sonra kadından kaynaklanan ve evlilik birliğini temelinden sarsar nitelikte kusurlu bir davranış kanıtlanamamıştır. Kocanın ise birlikte yaşamaktan kaçındığı, evlilik birliğinin yükümlülüklerini yerine getirmediği anlaşılmıştır. Koca tamamen kusurludur.

Çekişmeli Boşanmada Kusuru İspat ve Avukatın Önemi

Yukarıda yer alan Yargıtay içtihatları genel hatları ile hangi davranışların diğerlerinden daha kusurlu olarak yorumlandığına örnek teşkil etmektedir. Bir boşanma avukatı çekişmeli boşanmada yargılama sırasında hangi davranışların vurgulanması gerektiğini ve hangilerinin Mahkeme nezdinde önem arz ettiğini özenle belirlemelidir. Avukat seçimi bu sebeple hayati bir meseledir. İstanbul Barosu'na kayıtlı İstanbul avukatlarına ait iletişim bilgileri, İstanbul Baro Levhası'ndan avukat sorgulama yapılarak öğrenilebilir. Avukatların ücretleri ise değişkenlik göstermektedir.