Boşanmada Arabuluculuk ve Aile Arabuluculuğu
Arabuluculuk bir ihtilafın taraflarının arabulucu desteğiyle kendi çözümlerini üretmeye yarayan bir problem çözme mekanizmasıdır. Aile arabuluculuğu, bu çerçevede ayrılık veya boşanma aşamasında olan eşlerin aralarında anlaşmaları gereken meselelerde arabulucu desteği ile mutabık kalarak dava aşamasında çözülmesi gereken meseleleri eşlerin karşılıklı müzakere ile çözüp icra kabiliyeti mümkün olan bir tutanağa bağlaması şeklinde gerçekleşmektedir. Bu kapsamda önemli olan anlaşmalı boşanma davası kapsamında çözülebilecek meselelerin arabulucu nezdinde çözülmesi, böylelikle mahkemelerin yükünün azaltılmasıdır.
Henüz yasa tasarısı hazırlıkları devam etmekte ise de, yapılacak düzenleme ile anlaşmalı boşanma konusu olan ve anlaşmalı boşanma protokolü ile taraflar arasında düzenlenebilen her konunun hakim onayı olmaksızın aile arabuluculuğu ile çözülmesi mümkün kılınacaktır. Bu kapsamda yoksulluk nafakası, mal rejiminin tasfiyesi, kocanın soyadının kullanılması gibi kamu yararı gözetilmeyen meselelerde eşler serbestçe tasarruf edebilecekleri için aile arabuluculuğu nezdinde kendi tutanaklarını hazırlayarak imzalayabilecektir. Eşlerin veya eşlerin boşanma avukatı ve arabulucunun imzaladığı tutanağa taraflardan birinin uymaması halinde Sulh Hukuk Mahkemesi’nden icra edilebilirlik şerhi alınarak tutanak icraya koyulabilecektir.
Velayet ile şiddet unsuru içeren konuların arabulucu nezdinde çözülmesinin mümkün olmadığı kanaatindeyiz. Nitelim kamu yararını ilgilendiren konuların hâkim tarafından uygun bulunarak onaylanması esastır. Dolayısıyla velayet veya aile içi şiddet, aile içi istismar vakalarına ilişkin meseleler ile ilgili aile arabuluculuğunun uygulama alanı bulması hukuken mümkün görünmemektedir.
Nitekim Adalet Bakanlığı’nca yapılan sözlü açıklamada da aile içi şiddet ve kamu yararı alanına giren konular haricinde dünyadaki örneklerindeki gibi aile arabuluculuğunu Türk hukuk sistemine getirmenin amaçlandığı ifade edilmiştir.
Boşanmada Arabuluculuk Zorunlu Mu?
Türkiye’de ticaret hukuku, iş hukuku ve tüketici hukuku meselelerinde arabulucuya başvurmak dava şartı olarak kanun ile düzenlenmiş ve zorunludur. Bu konularda öncelikle arabuluculuk sürecini tüketmeyen taraflar dava açtığında, dava, dava şartı eksikliğinden reddedilmektedir. Boşanma arabuluculuğu henüz kanunen düzenlenmemiştir. Dolayısıyla boşanmada arabuluculuk zorunlu değildir. Ancak boşanmada arabuluculuk var mı şeklinde değerlendirildiğinde; tarafların ihtiyari arabuluculuk kapsamında, anlaşmalı boşanma protokolü hazırlama aşamasında aile arabuluculuğuna başvurması mümkündür. Aile arabulucusu nezdinde eşlerin hazırlayacağı protokol anlaşmalı boşanma davasına konu edilebilir.
Boşanmalarda Arabuluculuk Dönemi
Boşanmalarda arabuluculuk döneminin yakında başlayacağı, Arabuluculuk Ücret Tarifesinin Resmî Gazete’de yayınlanması ile resmiyet kazanmıştır.
Boşanmalarda Arabuluculuk Ücreti
2024 Arabuluculuk Ücret Tarifesi’nde aile arabuluculuğuna dair saatlik ücretin taraf başına en az 520 TL olması öngörülmüştür.
Boşanma Davalarında ve Boşanma Sürecinde Arabuluculuk
Çekişmeli boşanmada arabuluculuk, davanın anlaşmalı boşanma olarak neticelenmesine yardımcı olur. Eşlerin boşanma davası açtıktan sonra da arabuluculuk sürecini başlatıp aralarındaki meseleler ile ilgili kendi çözümlerine ulaşmaları mümkündür. Bu şekilde eşlerin anlaşmaları halinde mahkemeye arabuluculuk sürecinin başarı bildirilerek dava anlaşmalı boşanma davasına dönüştürülür. Boşanmalarda aile arabuluculuğunun uygulanması, mahkemelerin ve hakimlerin yükünü azaltmaktadır. Dolayısıyla aile arabuluculuğu usul ekonomisi bakımından son derece faydalıdır. Nitekim yıllarca sürecek çekişmeli boşanma davaları arabuluculuk uygulanarak tek celsede sona erebilecektir.
