Evlatlıktan Red

Evlatlıktan red, halk arasında kullanılan bir kavramdır. Hukukumuzda evlatlıktan reddetme şeklinde bir düzenleme bulunmamaktadır. Evlatlıktan reddetmeye karşılık gelen veya yakın olan durum, Türk Medeni Kanunu m. 510-513 arasında düzenlenen mirasçılıktan çıkarma (ıskat) işlemidir. Kanunda öngörülen şartların mevcut olması halinde mirasbırakan, yapacağı ölüme bağlı tasarruf ile saklı pay mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilecektir. Mirasçılıktan çıkarılan mirasçı, yasal hakkı olan miras payını alamayacaktır.

Evlatlıktan Red Ne Demek?

Türk Hukukunda evlatlıktan reddetmek esasen mirasçılıktan çıkarmak demektir. Kişi, kanunun belirlediği sebepler varsa evladını mirasçılıktan çıkarabilmektedir. 

Evlatlıktan Reddetme Nedir?

Evlatlıktan reddetme, diğer bir ifadeyle mirasçılıktan çıkarma işlemidir. Bu işlem, mirasbırakana kaşı, aile kavramı ve düşüncesiyle bağdaşmayan davranışlarda bulunan saklı pay mirasçılarının mirasçılık sıfatlarını kaldırmaya yöneliktir.

Evlatlıktan Reddetme Var Mı?

Evlatlıktan çıkarma veya reddetme hukukumuzda yoktur. Ancak, yasa koyucu Türk Medeni Kanunu’nda evlatlıktan reddetme düşüncesine ve amacına benzer olan mirasçılıktan çıkarma (mirastan ıskat) kurumuna vardır.

Evlatlıktan Reddetme Nasıl Yapılır?

Evlatlıktan reddetme (mirasçılıktan çıkarma) mirasbırakanın olumsuz nitelikteki tek taraflı tasarrufudur. Mirasbırakan, kanunla belirlenmiş belli nedenlere dayanarak saklı paya sahip mirasçılarını mirasçılıktan çıkarır. Bu işlem ölüme bağlı tasarruf yoluyla yapılır. Dolayısıyla, vasiyetname veya miras sözleşmesi ile yapılabilir.

Evlatlıktan Red Nasıl Olur?

Evlatlıktan red (mirastan red), mirasbırakan tarafından ölüme bağlı tasarruf ile olur. Bu tasarruf vasiyetname veya miras sözleşmesine konu olabilir.

Mirabırakan red sebebini açıkça belirtmelidir. Zira, mirastan red sebebi gösterilmezse bu red ancak saklı paya kadar geçerli olur. Yani mirastan reddedilmek istenen mirasçı bu durumda yasal miras hakkını alamaz; ama saklı payını alır.

Mirasbırakan tasarrufunu mirasçılıktan çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık yanılma yüzünden yapmışsa bu halde çıkarma geçersiz olur.

Evlatlıktan Reddetmek İçin Nereye Başvurulur?

Evlatlıktan reddetmek (mirasçılıktan çıkarmak) için herhangi bir kuruma başvurma zorunluluğu yoktur. Zira, evlatlıktan red (mirastan red), ölüme bağlı tasarruf ile sağlanır. Noterliklerde yapılan işlemlerin iptal edilmesi daha zor olduğundan tercih edilebilir.

Yapılacak işlem; mirasbırakanın sağlığında yapmış olduğu iki taraflı (miras sözleşmesi) ve tek taraflı (vasiyetname) olabilir.

Evlatlıktan Red Davası Hangi Mahkemeye Açılır?

Evlatlıktan red, daha doğru ifadeyle mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakan tarafından ölüme bağlı tasarruf ile yapılmaktadır. Bu sebeple, evlatlıktan red davası gibi bir dava açılmaksızın evlatlıktan red (mirasçılıktan çıkarma) yapılabilmektedir.

Ancak, mirasbırakanın evlatlıktan red (mirastan red) tasarrufuna, reddedilen mirasçı itiraz ederek tasarrufun iptalini sağlayabilir. Mirastan çıkarmanın iptalini sağlamak amacıyla iptal davası açılması gerekmektedir. İptal davası mirasçılıktan çıkarılan mirasçı tarafından mirastan çıkarma işleminden yararlanan mirasçılara karşı açılır. İşbu iptal davasında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise mirasbırakanın veya davacı olan mirasçının yerleşim yeri mahkemesidir.

Evlatlıktan Red (Mirasçılıktan Çıkarma) İptal Sebepleri

• Mirastan çıkarmanın konu olduğu ölüme bağlı tasarruf kanunun aradığı şartları taşımıyorsa,
• Geçerli bir çıkarma sebebi olmaması,
• Tasarruf, aldatma, korkutma, zorlama sonucunda yapılmışsa
• Tasarrufun içeriği, bağlandığı koşullar ya da yüklemeler hukuka veya ahlaka aykırıysa,
• Mirasbırakan tasarrufun yapılması anında ehliyetsizse.

Evlat Red Davası Olur Mu?

Evlatlıktan çıkarma mevzuat içerisinde yer almadığından evlatlık red davası şeklinde bir dava mümkün olmamaktadır. Ancak, bir kimse saklı pay mirasçı olan çocuğunu mirasçılıktan çıkarmak suretiyle hakkı olan miras payını ve saklı payını elde etmesini engelleyebilir. Mirasçılıktan çıkarma ise tmk 510’da öngörülen sebeplerin mevcut olması halinde dava yolu ile değil, ölüme bağlı tasarruf yoluyla yapılmaktadır.

Evlatlıktan Red Davası Şartları

Evlatlıktan red davası nasıl açılır sorusu ile sıklıkla karşılaşılmaktadır. Hukukumuzda evlatlıktan reddetme davası şeklinde bir dava söz konusu değildir. Zira, evlatlıktan red (mirasçılıktan çıkarma) ölüme bağlı tasarruf ile yapılmaktadır. Ancak, bunun için de bazı şartların mevcut olması gerekmektedir.

Evlatlıktan red sebepleri (mirasçılıktan çıkarma nedenleri)

Evlatlıktan red (mirasçılıktan çıkarma) sebepleri TMK m. 510’da düzenlenmiştir:

• Mirasçının mirasbırakana veya yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesi
• Mirasçının mirasbırakana veya aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi
• Mirasbırakanın altsoyu hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunması

1. Mirasçının, Mirasbırakana veya Mirasbırakanın Yakınlarından Birine Karşı Ağır Bir Suç İşlemesi

Suçun ağırlığı aile bağlarına olan etkisine göre belirlenir. Suç teşkil eden fiilin aile bağlarına olan etkisinin ağır olup olmadığını hakim takdir eder.

Suç teşkil eden fiilden dolayı sanığın ceza alması gerekmez. Ancak, suç vasfını kaldıran bir hukuka uygunluk sebebi veya zorunluluk hallerinden birinin bulunması çıkarma sebebi teşkil edilmez.

Yakın kavramı, mirasbırakanla ilişkisi yoğun olan kişileri ifade eder. Dolayısıyla, mirasbırakanın yakınları; sadece aile hısımları değil, sevinç ve üzüntüsünü paylaştığı diğer kişileri örneğin yakın arkadaşı, ev çalışanları ve dostlarını da ifade eder.

2. Mirasçının, Mirasbırakan veya Mirasbırakanın Aile Üyelerine Karşı Aile Hukukundan Doğan Yükümlerini Önemli Ölçüde Yerine Getirmemesi

Mirasbırakanın ailesine kan hısımları, eş ve evlatlık dahildir. Nişanlı ve civar hısımları aile kavramının dışındadır.

Dini veya moral yükümlülüğünün yerine getirilmemesi mirasçılıktan çıkarma sebebi teşkil etmez. Kanundan doğan bir yükümlülüğün yerine getirilmemesi gerekmektedir. Örneğin nafaka yükümlülüğü, aileye saygı ve özen gösterme, sadakat yükümlülüğü veya aile onurunu gözetme gibi yükümlülüklerin yerine getirilmemesi mirasçılıktan çıkarma sebebi oluşturur.

Aile hukukundan doğan yükümlülüklerin ihlali önemli ölçüde bir ihlal olmalıdır. Kusurun ağırlığı ve aile ilişkilerine yaptığı etkiye göre ihlalin önemli olup olmadığı belirlenir. Yükümlülüğün ihlali, objektif olarak aile bağlarını koparacak ve hatta fiilen koparmış nitelikte olmalıdır.

Örneğin, mirasçılıktan çıkarma yani evlatlıktan red nafaka yükümlülüğünü yerine getirilmemesi halinde mümkün olabilecektir. Ancak, somut olayın özellikleri dikkate alınarak mirasçılıktan çıkarma sebebinin oluşup oluşmadığı değerlendirilecektir.

3. Mirasbırakanın Altsoyu Hakkında Borç Ödemeden Aciz Belgesi Bulunması

Mirasbırakan, hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsıyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Bu durumda mirasçının mahrum bırakıldığı bu payın, onun doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülenmesi şarttır.

Evlatlıktan Reddedilince Ne Olur?

Evlatlıktan reddedilen yani mirastan tamamen çıkarılan kişinin mirasçılık sıfatı ortadan kalkar. Mirasçılıktan çıkarılan kimse, mirastan pay alamayacağı gibi tenkis davası da açamaz. Mirastan kısmi çıkarma halinde ise, çıkarma dışında kalan kalan pay oranında mirasçılık devam eder.

Mirasbırakan başka türlü tasarrufta bulunmuş olmadıkça, mirasçılıktan çıkarılan kimsenin miras payı, o kimse mirasbırakandan önce ölmüş gibi değerlendirilir. Dolayısıyla, mirasçılıktan çıkarılanın miras payı varsa altsoyuna, yoksa mirasbırakanın mirasçılarına kalır

Evlatlıktan Red Davasına Hangi Avukat Bakar?

Miras hukuku davaları, teknik hukuki bilgi gerektiren davalar olup bu davalara miras avukatı bakar. Bu davalara konu olan işlemler sıkı şekil şartlarına tabidir.

Mirasçılıktan çıkarma (evlatlıktan red), vasiyetname veya miras sözleşmesi ile yapılmaktadır. Bu tasarruflar kanun gereği şekil şartlarına tabi olduğundan bu şartları taşımaması durumunda geçersiz hale gelecektir. Bu sebeple bu tür işlemlerin hukuka uygun ve geçerli şekilde yapılması için iyi bir evlatlıktan reddetme avukatı yani miras avukatından destek alınması gerekir. Aksi halde hak kayıpları ortaya çıkabilecektir.

Evlatlıktan Red Davası Dilekçesi (Mirastan Mahrum Bırakma Dilekçesi)

Mirastan mahrum bırakma (evlatlıktan red), dava yolu ile değil ölüme bağlı tasarruf yoluyla yapılmaktadır. Bu sebeple, evlatlıktan red davası dilekçesi örneği bulunmamaktadır.

Ancak, mirastan mahrum bırakma dilekçesi (evlatlıktan red dilekçesi), mirasçılıktan çıkarmanın iptali davasında söz konusu olur. Bu dava dilekçesinde mirasçı, mirasçılıktan çıkarma işlemine itiraz eder ve haksız şekilde mirasçılıktan çıkarıldığını ileri sürer. Bu halde mirasçılıktan çıkarmadan yaralanan kişiler, belirtilen çıkarma sebebin varlığını ispat etmesi gerekir. Bu dilekçenin her dosyada miras avukatı tarafından özel durumlar gözetilerek yazılması sağlıklı olur.

Mirastan Red Nasıl Yapılır?

Mirastan red (mirastan ıskat), ölüme bağlı tasarruf yoluyla yapılır. Hukukumuzda şekli anlamda ölüme bağlı tasarruflar vasiyetname ve miras sözleşmesidir. Vasiyetname, resmi vasiyetname (resmi memur huzurunda) şeklinde yapılabileceği gibi el yazısı ile veya koşulları varsa sözlü beyan ile de yapılabilir. Miras sözleşmesi ise resmi vasiyetname şeklinde yapılır.

Mirasbırakan, saklı pay mirasçısını mirastan men etme amacıyla ölüme bağlı tasarrufla mirasçılıktan çıkardığını bildirmesi ile mirasçılıktan çıkarabilir. Ölüme bağlı tasarruf Türk Medeni Kanunu’ndaki şartlara uygun olarak hazırlanmalıdır.

TMK m. 521’e göre, mirasçılıktan çıkarma, mirasbırakan ancak buna ilişkin tasarrufunda çıkarma sebebini belirtmişse geçerlidir. Çıkarma sebebi belirtilmemişse; tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir. Dolayısıyla mirasçılıktan çıkarma sebepleri açıkca ve delilleriyle açıklanmalıdır. Aksi halde yani mirastan red sebebi belirtilmezse mirasçılıktan çıkarılan mirasçı yasal miras hakkını elde edemez fakat saklı payına kavuşur.

Ayrıca, mirasbırakan çıkarma sebebinde açıkça yanılmış ise mirasçılıktan çıkarma geçersiz olur.

TMK m. 513 uyarınca; mirasbırakan hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak, bu yarıyı mirasçılıktan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülemesi şarttır. Miras açıldığı zaman mirasçının borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamış veya borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın payının yarısını aşmıyor ise çıkarma iptal olur.

Sık Sorulan Sorular

Baba çocuğunu evlatlıktan reddedebilir mi?

Hukukumuzda evlatlıktan reddetme şeklinde bir kurum olmamakla birlikte ona karşılık gelen mirasçılıktan çıkarma işlemi söz konusudur.

Çocuk, altsoy olduğundan 1. derece zümrede yer alan saklı paylı mirasçıdır. Bu sebeple çocuk babasına veya babasının yakınlarına karşı ağır bir suç işlerse ya da aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüklerini önemli ölçüde ihlal ederse mirasçılıktan çıkarılabilir. Dolayısıyla, babanın evlatlıktan reddetmesi (mirasçılıktan çıkarması) mümkün olduğu gibi anne çocuğunu evlatlıktan reddetme (mirasçılıktan çıkarma) işlemi de mümkündür.

Reddi Miras

Reddi miras diğer bir ifadeyle mirasın reddi, mirasbırakanın ölümü üzerine mirasçıların, mirasbırakanın her türlü aktif ve pasifleriyle meydana gelen mirasını reddetmesidir. Reddi miras ile mirasçı, külli halefiyet uyarınca kendisine intikal eden mirasın hak ve yükümlülüklerini reddetmiş olmaktadır.

Mirasçı, mirasbırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesine beyanda bulunmak suretiyle mirası reddedebilir. Ancak, mirasbırakanın ölümünden veya mirasçının mirasçı olduğunu öğrenmesinden itibaren 3 ay içerisinde mirasın reddi talebinde bulunması gerekir.

Dinen Evlatlıktan Red (Mirasçılıktan Çıkarma) Mümkün Müdür?

Kişi, mirasçısını mirasından mahrum etme hak ve yetkisine sahip değildir. Ancak mirasçının murisi öldürmesi veya farklı dinlerden olması gibi mirasçılığa engel haller bulunması durumunda mirasçı mirastan mahrum kalabilir.

Çocukların anne-babaya karşı onları incitecek ve gönül bağlarını koparacak olumsuz davranışlarda bulunmaları veya yükümlülüklerini yerine getirmemeleri onların mirastan mahrum bırakılmasına dinen sebep teşkil etmez. Bu nedenle, mirastan mahrum bırakmak amacıyla dinen evlatlıktan reddetme yetkisi bulunmadığından evlatlıktan red caiz değildir.