Aile Mahkemelerinde Yargılama Usulü, İspat Kavramı Ve Boşanma Davalarında İspatın Konusu

Boşanma davasını açan taraf ileri sürmüş olduğu boşanma sebebini ispatlamakla yükümlümdür. Zira, davacı boşanma sebebini kanıtlayamazsa davası reddedilecektir. İşbu ispat faaliyeti de deliller ile gerçekleştirilmektedir. Bununla birlikte, davalı da davacının ileri sürmüş olduğu iddiaları çürütmek amacıyla delil sunma hakkına sahiptir. Aile mahkemeleri delilleri vicdani kanaatine göre serbestçe takdir eder. Delillerin değerlendirilmesi sonucunda da mahkemece bir kanaate varılır.

Boşanma Davasında Neler Delil Olabilir?

Boşanma davasında her somut olayın özelliğine göre farklı deliller kullanılabilmektedir. Boşanma davasında kullanılabilecek deliller:

• Tanık beyanı
• Yemin ve ikrar
• Bilirkişi ve keşif
• Kısa mesaj (SMS)
• Sosyal medya mesajları ve paylaşımları (Instagram, Twitter, Facebook vb.)
• Whatsapp konuşmaları
• Fotoğraflar
• Videolar
• Kamera görüntüleri
• Ses kayıtları
• Otel kayıtları
• Banka ve kredi kartı kayıtları
• Yurtdışı giriş çıkış kayıtları
• Sözleşmeler, tutanaklar, not ve yazışmalar
• Adli sicil kaydı, adli tıp raporu
• Ekonomik ve sosyal durum araştırma raporları
• Kolluk araştırması
• Mahkeme ilamları
• Diğer mahkeme dosyaları

Çekişmeli Boşanmada Deliller Neler Olabilir?

Çekişmeli boşanmada yukarıda belirtildiği gibi; fotoğraf, video, ses kaydı, sosyal medya paylaşımları, mesajlar, telefon kayıtları ve otel kayıtları gibi her türlü olgu delil olabilir. Önemli olan delillerin hukuka uygun olarak elde edilmesidir. Aksi halde bunlar delil niteliği kazanamayacaktır.

Anlaşmalı Boşanmada Delil Sunmak Gerekir Mi?

Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanma hususunda özgür iradeleri ile anlaşıp evlilik birliğine son vermeleridir.

TMK m.166/3’e göre, “Evlilik en az 1 yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi halinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır.” Dolayısıyla hükme göre bu halde evlilik birliğinin sarsıldığı kabul edilmiştir. Hakime bu konuda araştırma yetkisi tanınmamıştır.

Anlaşmalı boşanma halinde hakim bu davada araştırma yapmayacak sadece süre şartını ve anlaşma protokolünün uygun olup olmadığını inceleyecektir. Bu nedenle anlaşmalı boşanmada delil sunmak gerekli değildir.

Boşanma Davasında Yasak Deliller Nelerdir?

Anayasa’nın 38.maddesine göre; “Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular, delil olarak kabul edilmez.”

Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.189/2’ye göre ise; “Hukuka aykırı olarak elde edilmiş deliller, mahkeme tarafından bir vakıanın ispatında dikkate alınamaz.”

Hukuka aykırı deliller, yani yasak deliller:

• Anayasaya aykırı
• Kanuna aykırı
• Temel hak ve özgürlüklere aykırı olarak elde edilen delillerdir.

Hukuka aykırı delilin yargılama delil olarak kabul edilmemesi başlıca kişilerin özel yaşamı ve insan hakları ile ilgilidir. Zira, özel hayatın gizliliğini ihlal eden ve kişinin onur ve haysiyetini zedeleyen deliller yasak delildir.

Hukuka aykırı olarak oluşturulan veya elde edilen deliller, yargılamada delil olarak kabul edilmez. Ancak, evlilik birliğinde eşlerin müşterek bir yaşam sürdürmesi nedeniyle boşanma davasında hukuka aykırı delil bakımından bazı ayrık durumlar oluşmaktadır.

Yargıtay’a göre, evlilik birliği içerisinde, eşlerin müşterek bir konutta yaşaması, müşterek araç kullanması, müşterek alanlarda bulunması, müşterek olarak bir sosyal medya hesabı kullanmaları veya birbirlerinin telefon veya sosyal medya hesaplarına ulaşabilmesi gibi durumlar söz konusudur. Bu sebeplerle, bu müşterek alanlarda elde edilen deliller boşanma davalarında delil olarak kabul edilebilir. Zira, müşterek alanlar özel alan teşkil etmez.

Boşanma Davasında Deliller Ne Zaman Sunulur?

Boşanma davasında ilk aşama dilekçeler aşamasıdır. Taraflar dilekçelerinde dayandıkları hukuki delilleri belirtirler. Dilekçeler aşamasının tamamlanmasından sonra bir ön inceleme duruşma günü tayin edilir. Ön inceleme duruşması için hazırlanan davetiyenin tebliğinden itibaren taraflara dilekçelerinde belirttikleri ancak henüz mahkeme huzuruna sunmadıkları delilleri sunmaları için 2 haftalık kesin süre verilir. Boşanma davasında deliller bu 2 haftalık süre içerisinde sunulmak zorundadır. Aksi halde mahkemece tarafların söz konusu delillere dayanmaktan vazgeçtikleri kabul edilir.

Boşanmada Telefon Mesajları Delil Olur Mu?

Telefon mesajları içerebilecekleri bilgiler açısından kişinin iddia veya savunmasını ispatlatması bakımından oldukça önemlidir. Zira, mesajlar ile aldatma, tehdit, hakaret ve tartışma gibi boşanma sebeplerini ispatlayabilir.

Ancak, telefon mesajlarının delil olabilmesi için hukuka uygun olarak elde edilmiş olması gerekir. Zira, telefon mesajlarının hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi özel hayatın gizliliğini ihlal eder. Bu halde mesajlar yasak delil kapsamında olacak ve mahkeme tarafından değerlendirilmeyecektir. Bu sebeple kişi karşı tarafın kendisine gönderdiği telefon mesajlarını delil olarak kullanabilir. Bununla birlikte eşin haberi olmadan telefonundan gizlice ya da tehdit, korkutma veya aldatma ile alınan mesajlar delil olarak kullanılamaz.

Boşanmada Aldatma Delilleri Nelerdir?

Boşanma davasında aldatma delilleri olarak ses ve görüntü kayıtları, fotoğraflar, mektup ve yazışmalar, sosyal medya paylaşımları ve mesajları, banka ve otel kayıtları, ulaşım araçlarında aynı yöne aynı tarih ve saatte alınan biletler, konuşma kayıtları, karşı cinse verilen alışılmışın dışında hediyeler gibi birçok delil kullanılabilir.

Ancak, boşanmada aldatma delilleri (boşanmada ihanet delilleri), hukuka uygun yollarla elde edilmiş olması kaydıyla hakim tarafından delil olarak değerlendirilir. Aksi halde yasak delil kapsamında olacağından hakim tarafından değerlendirmeye alınmaz.

Boşanmada Kadının Ağır Kusurlar Nelerdir? 

Boşanmada kusur sayılan haller kanunda belirtilmiştir. Ancak sebepler bunlarla sınırlı değildir. Her somut olayda kusur olarak kabul edilebilecek haller değişmektedir.

Genel olarak boşanmada kusur kabul edilen haller;

• Eşlerden birinin zina yapması,
• Eşlerden birinin diğerinin hayatına kast etmesi, pek kötü muamelede bulunması, ağır derecede onur kırıcı davranışta bulunması,
• Eşlerden birinin bir suç işlemesi veya haysiyetsiz hayat sürmesi,
• Eşlerden birinin evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri yerine getirmemek maksadıyla ortak konutu terk etmesi,
• Eşlerden birinin akıl hastası olması,
• Eşlerden birinin sadakat yükümlülüğüne aykırı davranması,
• Eşlerden birinin diğer eşe karşı fiziksel, ekonomik, psikolojik, sosyal veya cinsel şiddet uygulaması,
• Eşlerden birinin evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınmasıdır.

Kusur sebepleri hem kadın hem de erkek eş için geçerlidir. Ancak genellikle boşanma davalarında kadın eşe yükletilen kusur halleri farklılık gösterebilmektedir. Boşanmada kadının kusurları olarak çoğu zaman sadakat yükümüne aykırılık, terk, evlilik birliğinden doğan yükümlülüklere aykırı davranması ve psikolojik şiddet belirtilmektedir.

Boşanma Davasında Delil Olmazsa Ne Olur?

Boşanma davasında delil olmazsa mahkeme delil yetersizliğinden davayı reddeder. Zira, delil olmazsa kişi ileri sürmüş olduğu iddia veya savunmasını ispat edemeyecektir.

Sosyal Medya Yazışmaları Delil Olabilir mi?

Sosyal medya yazışmaları da tıpkı telefon mesajları gibi hukuka uygun olarak elde edilmesi kaydıyla delil olarak kullanılabilir. Dolayısıyla, sosyal medya üzerinden taraflar arasında gerçekleşen yazışmalar mahkemeye delil olarak sunulabilir.

WhatsApp Yazışmaları Delil Olabilir Mi?

Whatsapp yazışmalarının delil olup olamayacağı hukuka uygun olarak elde edilip edilememesine bağlıdır. Zira, hukuka aykırı olarak elde edilen deliller, delil niteliğine haiz değildir.

Boşanma davasında Whatsapp yazışmalarının delil olabilmesi için kişi bu yazışmalara hukuka uygun şekilde ulaşmış olmalıdır. Bu sebeple eşler arasında geçen yazışmalar taraflar tarafından delil olarak mahkemeye sunulabilecektir.

Uygulamada çoğu zaman eşlerin birbirlerinin telefonundan gizlice elde ettiği yazışmalar ile karşılaşılmaktadır. Eşin haberi olmaksızın gizlice ulaşılan yazışmalar hukuka aykırı yol ile elde edilmiş olmaktadır. Bu sebeple mahkeme tarafından delil olarak kabul edilmeyecektir. Ancak, Yargıtay karalarında, aile ve kamu düzeni üstün tutularak taraflarından birinin başka hiçbir suretle ispatlayamayacağı bir hususta gizlice alınan yazışmalar delil olarak kabul edildiği görülmektedir.

Boşanma Davasında Delil Listesi Örneği

Hukuki Deliller:

1. Aile nüfus kaydı,
2. Tarafların ekonomik ve sosyal durum araştırması,
3. Adli Sicil Kaydı,
4. Adli Tıp Raporu,
5. Banka hesap bilgileri
6. Kredi kartların ilişkin harcamaları gösteren ekstreler
7. 34 AA 0000 plakalı aracın kayıtları
8. 0500 000 00 00 numaralı telefona ait görüşme kayıtları
9. Whatsapp mesajları ve kısa mesajlar,
10. Fotoğraflar, videolar ve kamera görüntüleri
11. Tanık, bilirkişi, keşif, yemin, ikrar ve her türlü sair delil

Boşanma Davası Delil ve Tanık Dilekçesi Örneği 

İstanbul Aile Mahkemesine

Dosya No: 2024/00 E. 

KONU    : Tanık listemizin sunulmasıdır.

1. Ahmet Mehmet (TC: 54364536354654745) Adres: X sokak X mahalle İstanbul

 Davalının müvekkilime karşı haksız davranışlarına ve kavgalarına şahitlik etmiştir.

2. Ayşe Mehmet (TC: 54364536354654745) Adres: X sokak X mahalle İstanbul

 Davalının müvekkilime karşı haksız davranışlarına ve kavgalarına şahitlik etmiştir.

Davacı vekili

Avukat Pınar Denktaş

Boşanma Davasında Ses Kaydı Delil Olur Mu?

Boşanma ses kaydı delil olarak kullanılabilmektedir. Ancak ses kaydının hukuka aykırı yollardan elde edilmemiş olması gerekmektedir. Örneğin kandırma, aldatma, korkutma, tahrik, tehdit, baskı veya kamuya açık bir alanda olmaksızın gizli olmak suretiyle alınan ses kaydı hukuka aykırı olacaktır.

Yargıtay'a göre; taraflarından birinin başka hiçbir suretle ispatlayamayacağı bir hususta gizlice alınan ses kaydının delil olarak değerlendirilmesi mümkündür. Zira Yargıtay, aile hayatı ve kamu düzeni kişilerin özel hayatından daha üstün tutmuştur.

Dolayısıyla, boşanmada hukuka uygun olarak elde edilen ses kaydı delil olur. Bununla birlikte herkesin katılımına açık olmayan bir alanda eşin haberi olmaksızın alınan ses kaydının da aile hayatı ve kamu düzeni sebebiyle delil olarak kabul edilmesi mümkün olabilecektir.

Telefon Kayıtları Boşanmada Delil Olur Mu?

Telefon kayıtlarının boşanmada delil olması mümkündür. Bunların mahkemeye getirilmesi için mahkemece ilgili operatöre müzekkere yazılarak telefon kayıtlarının talep edilmesi gerekir. Bunun için tarafların dilekçeler aşamasında telefon kayıtları deliline dayanıldığını ve celbinin talep edildiğini belirtilmesi gerekir. Ayrıca, telefon kayıtlarının hangi operatörden hangi telefon numarasına ilişkin istendiği de belirtilmelidir. Bu sayede mahkeme belirtilen operatöre müzekkere yazmak suretiyle telefon kayıtlarını mahkeme huzuruna getirebilecektir. Böylece telefon kayıtları delil olarak değerlendirilebilecektir.

Boşanma Davasında Fotoğraf Delili

Boşanma davasında fotoğraf delili boşanma sebebin varlığının ispatlanması için önemli bir araçtır. Zira, fotoğraf delil ile zina, şiddet, hayata kast, haysiyetsiz yaşam sürme ve pek kötü ve onur kırıcı davranışlar gibi boşanma sebebi teşkil eden hususlar kanıtlanabilir. Diğer deliller gibi fotoğraf delillinin de hukuka uygun olarak elde edilmesi gerekmektedir. Zira, kişinin izinsiz veya gizlice fotoğrafının çekilmesi özel yaşamın gizliliğini ihlal edecek ve delil teşkil etmeyecektir.

Yargıtay’a göre, evlilik birliği içerisinde, eşlerin müşterek bir konutta yaşaması, müşterek araç kullanması, müşterek alanlarda bulunması, gibi durumlar söz konusudur. Bu müşterek alanlarda elde edilen deliller boşanma davalarında delil olarak kabul edilebileceği Yargıtay kararlarında görülmektedir. İşbu sebeple müşterek alanlarda çekilen gizlice veya izinsiz olarak elde edilen fotoğraf, delil olarak kabul edilebilecektir. Zira, müşterek alanlar özel alan olarak kabul edilmemektedir.