Haberleşmenin Gizliliğini İhlal (TCK 132)

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suç teşkil eder. Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu “Özel Hayata ve Hayatın Gizliliğine Karşı Suçlar” arasında TCK 132 ile düzenlenmiştir. 

Haberleşmenin Gizliliği Ne Demek?

Haberleşme sözlük anlamında iletişim, yazışma demektir. Eğer başka bir şahıs haberleşmenin içeriğini öğrenmek için özel bir çaba sarf etmek zorunda ise, o haberleşme gizli olarak kabul edilir. Haberleşmenin gizliliği, iletişimi (yazışmayı) kim yapıyorsa o kişiler arasında kalması ve başkalarına duyurulmaması anlamına gelir.

Haberleşmenin Gizliliğini İhlal

Haberleşmenin gizliliğini ihlal için iletişimin özel hayata ilişkin olması ya da sır teşkil etmesi gerekmez. Haberleşme mutlaka telefon, internet, mektup vb. elverişli araçlarla gerçekleşmelidir. Nitekim, kişilerin yüz yüze kurdukları iletişimin dinlenmesi veya kayda alınması TCK m. 133’teki “kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçu”nu oluşturur. 

Haberleşme gizliliğinin ihlali için;

• haberleşme, belirli kişiler arasında gerçekleşmeli ve içeriği sınırlı sayıda kişi tarafından bilinmelidir (objektif unsur) ve
• haberleşmenin tarafları hem haberleşmeyi hem de haberleşmenin içeriğini başkalarının öğrenmesini istememelidir (subjektif unsur).

TCK Madde 132 Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu,

• TCK 132/1 kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğini ihlal
• TCK 132/2 kişiler arasındaki haberleşme içeriklerini ifşa
• TCK 132/3 kendisiyle yapılan haberleşme içeriğini ifşa

olarak düzenlenmiştir.

Kişiler Arasındaki Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu (TCK 132/1)

TCK m. 132/1 hükmüne göre failin iki ya da daha fazla kişi arasında gerçekleşen haberleşmeyi “dinlemesi” yahut “okuması” kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu teşkil eder.

Kişiler arasındaki haberleşmenin ihlali suçunu işleyen kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası alır. Bu suç kayıt almak suretiyle işlenirse fail hakkında ceza 1 kat arttırılır.

Haberleşmenin kayda alınması, içeriğinin başka bir yere aktarılmasıdır. Bu aktarım fotokopi makinesi, ses kayıt cihazı, fotoğraf, kamera, elektronik alet gibi bir araçtan yararlanarak olabilir. Kayda alınan haberleşmenin fail tarafından ayrıca dinlenilmesi ya da okunması gerekmez. Ayrıca alınan kaydın anlaşılabilir nitelikte olmaması suçun oluşumunu engellemez.

Bu suç; serbest hareketli, neticesi harekete bitişik bir tehlike suçudur. Yani, haberleşmenin gizliliğine karşı herhangi bir eylem suçu oluşturur. Haberleşme gizliliğinin ihlal edilmiş olması suçu tamamlar.

Kişiler Arasındaki Haberleşme İçeriklerini İfşa Suçu (TCK 132/2)

Kişiler arasındaki haberleşmenin içeriklerinin ifşa edilmesi suçu TCK m. 132/2 hükmü ile düzenlenmiştir. Burada fail, haberleşme içeriğini hukuka aykırı bir şekilde ifşa eder. İfşa, herhangi bir haberleşmenin içeriği hakkında 3. kimselere bilgi verilmesidir. İfşanın gerçekleşmiş olması için herkes tarafından görünür, duyulur olması gerekmez. Haberleşme içeriğinin bir kısmı dahi açıklansa ifşa suçu oluşur.

İfşa Ne Demek?

İfşa etmek, haberleşmenin içeriğini öğrenmeye yetkili olmayan kimselerin bilgisine sunmak demektir. İfşa:

• Görüşmelerin yayılması
• Haberleşmenin açığa vurulması
• Konuşmaların afişe edilmesi
• Kamuoyuna duyurulması

olabilir.

İfşa Suçu Nedir?

İfşa suçu haberleşmenin içeriğinin ve taraflarının yetkisiz kişilere açıklanmasıdır. İçeriğin açıklanması halinde tarafların kim olduğu anlaşılabiliyorsa tarafların açıklanmamış olması ifşa suçunun oluşumunu engellemez.

Haberleşme içeriğinin ifşa edilmesi ile suç tamamlanır.

Burada haberleşme içeriğinin hukuka aykırı olarak açıklanması gereklidir. Örneğin, kişiler arasındaki telefon kayıtlarının savcılık yahut mahkemeye verilmesi halinde suç oluşmaz.

Kişiler Arasındaki Haberleşme İçeriklerini Hukuka Aykırı Olarak İfşa Eden Kişi Kaç Yıl Ceza Alır?

Haberleşmenin gizliliğini ihlal TCK m. 132/2 hükmüne göre kişiler arasındaki haberleşme içeriklerini ifşa eden kişi hakkında 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası yaptırımı öngörülmektedir. Kişinin tam olarak kaç yıl ceza alacağı hukuka aykırılığın ağırlığına göre belirlenir.

Kendisiyle Yapılan Haberleşme İçeriğini İfşa Suçu (TCK 132/3)

Haberleşme içeriğinin tek taraflı olarak ifşası TCK m. 132/3 hükmünde ayrı bir suç olarak düzenlenmiştir.

Kişi kendisiyle yapılan haberleşme içeriğini diğer tarafın rızası olmadan ve alenen açıklamak suretiyle haberleşmenin gizliliğinin ihlal ederse ifşa suçu oluşur.

Dikkat edilmelidir ki kişinin kendisiyle yapılan haberleşmeyi kayda alması yahut kayıtları saklaması suç değildir. Yasaklanan husus, bunların alenen ifşa edilmesidir.

Bu ifşa suçunun cezası 6 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.  

TCK m. 132/2 ile TCK m. 132/3 Karşılaştırılması

TCK 132/2	TCK 132/3
Kişiler arasındaki haberleşme içeriğini ifşa suçu	Kendisiyle yapılan haberleşmenin içeriğini ifşa suçu
Suçun faili haberleşmenin tarafı olmayan bir kimsedir	Suçun faili haberleşmenin taraflarından biridir
İfşa hukuka aykırı olarak yapılmalıdır. Zira fiil hukuka uygun ise suç oluşmaz.	İfşanın diğer tarafın rızasına aykırı olarak gerçekleşmesi gerekir. Dolayısıyla rızanın varlığı halinde suç oluşmaz.
İfşanın mutlaka aleni olması gerekmez.	İfşa aleni olarak yapılmalıdır.

Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Nitelikli Halleri

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun nitelikli halleri TCK m. 132/1, m. 137/1-a ve TCK m. 137/1-b hükümlerinde üç fıkra halinde düzenlenmektedir.

Kişiler Arasındaki Haberleşme İçeriklerinin Kaydı Suretiyle Haberleşmenin Gizliliğini İhlal (TCK m. 132/1)

Taraflar arasında konuşulanların ya da yazılanların kayda alınması suretiyle haberleşmenin gizliliğinin ihlal edilmesi suretiyle suç işlenmesi halinde daha ağır ceza öngörülür.

Çünkü kayıt alınması durumunda başka kimseler tarafından da öğrenilme tehlikesi artar.

Suçun oluşmuşsa ceza 1 kat oranında arttırılır.  

Kamu Görevlisi Tarafından ve Görevinin Verdiği Yetki Kötüye Kullanılmak Suretiyle Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu (TCK m. 137/1-a)

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetkileri kötüye kullanmak suretiyle işlenmesi halinde ceza ½ oranında arttırılır.

Kamu görevlisi, TCK m. 6 hükmü uyarınca kamusal faaliyetin yürütülmesine herhangi bir surette katılan kimseye denmektedir. Fail, suçu işlediği esnada kamu görevlisi sıfatını haiz olmalıdır. Ancak suçun kamu görevinin icra edildiği esnada işlenmesi aranmaz.

Suçun Belli Bir Meslek veya Sanatın Kolaylığından Yararlanmak Suretiyle İşlenmesi (TCK m. 137/1-b)

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun belirli bir meslek veya sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle işlenmesi halinde ceza ½ oranında arttırılır.

Suçun işlenmesi ve icra edilen meslek yahut sanat arasında nedensellik bağının olması gereklidir. Aksi takdirde söz konusu nitelikli hal uygulanmaz.

Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu Şikayete Bağlı Mıdır?

Haberleşmenin gizliliğini ihlal, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar arasındadır. Haberleşmesi ihlal edilen mağdur, suç teşkil eden fiili ve faili öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde şikayet hakkını kullanmalıdır.

Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu Uzlaşma Mümkün Müdür?

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu bakımından aranan muhakeme şartlarından biri de uzlaştırmadır. Bu suç tipi bakımından soruşturma ya da kovuşturma yapılması için önce uzlaştırma sürecinin tüketilmesi gerekir.

Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu Görevli ve Yetkili Mahkeme

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçlarında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. CMK m. 12 uyarınca yetkili mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesidir.

Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Zamanaşımı

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu bakımından 8 yıllık dava zamanaşımı ve 10 yıllık ceza zamanaşımı süresi bulunur. Yani suçtan itibaren 8 yıl içinde dava açılmalıdır. Fail hakkında hapis cezası hükmü 10 yıl içinde infaz edilmedikçe ceza zamanaşımı nedeniyle ortadan kalkar.

Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu Özel İçtima Kuralları

• Haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kimse ayrıca bunu ifşa ederse hem TCK m. 132/1 hem de TCK m. 132/2 suçlarından ayrı ayrı cezalandırılır.
• Haberleşmenin gizliliğini ihlal nedeniyle özel hayatın gizliliğinin de ihlal edildiği durumlarda yalnızca TCK m. 132’den ceza verilir.
• Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu bilişim sistemine girmek suretiyle işlenmiş ise bilişim sistemine girme suçu (TCK m. 243) ve haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu (TCK m. 132/1) bakımından fikri içtima söz konusu olur.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Ne Demek?

Özel hayatın gizliliği; bireyleri, özel hayatlarına yönelik müdahaleler karşısında ve sosyal hayat içinde varlığını koruyan temel bir insan hakkıdır.

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun işlenmesi halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülür.

Mesajları İfşa Etmek Suç Mu?

Mesajların ifşa edilmesi TCK’da suç olarak tanımlanmıştır. Burada suç, iki ya da daha fazla kişi arasında gerçekleşen her türlü mesajları diğer tarafların rızası olmaksızın ifşa etmektir. Telefon ile yapılan konuşmalar, sosyal mecralar üzerinden yazılan mesajlar, WhatsApp yazışmaları özel hayatın gizliliği kapsamında korunur.

TCK’nın m. 132/3 hükmü uyarınca kendisiyle yapılan haberleşme içeriğini alenen ifşa eden kişiye 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir.

Mesajları ifşa etmek aşağıdaki örneklerde suçtur:

• WhatsApp mesajlarını yaymak
• Instagram mesajlarının (direct message) ekran görüntüsünü almak ve story/post ile paylaşmak
• Twitter mesajlarını paylaşmak

Mesajları Kaydetmek Suç Mu?

Kişilerin birtakım platformlar üzerinden gerçekleştirdiği mesajları kaydetmesi ve saklaması suç değildir. Zira haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu için taraflardan birinin mesajları aleni olarak ifşa etmesi gerekir. Yani suç olan mesajları kaydetmek değil ifşa etmektir.

Haberleşmenin gizliliğini ihlal WhatsApp mesajlarının hukuka aykırı bir şekilde, 3. şahıslar ile diğer tarafın rızası olmaksızın paylaşıldığı takdirde suç olur.

Dolayısıyla WhatsApp konuşmalarının ekran görüntüsünün alınması, sosyal mecralardaki konuşmaların fotoğrafının çekilmesi tek başına suç teşkil etmez.

Haklı Nedenle Mesajları İfşa Etmek Suç Mu?

Telefon, sosyal medya, WhatsApp aracılığıyla gönderilen mesajların ifşası esasen haberleşmenin gizliliğinin ihlali suçudur. Ancak haberleşmenin gizliliğini ihlal Yargıtay içtihatları uyarınca bazı istisnalara tabidir. Ani gelişen ve bir daha kanıt oluşturma ihtimali bulunmayan durumlarda delillerin kaybolmasını engellemek amacıyla mesajların kaydedilmesi suç değildir.

“Kendisini telefonla arayarak hakaret ve tehdit eden katılanla olan konuşmasını kayda aldığı ve telefonun hoparlörünü açarak odasında bulunanlara dinlettiği, sonrasında konuşmaya ilişkin seslerin bulunduğu CD'yi Cumhuriyet Başsavcılığına vererek şikayetçi olduğu olayda; sanığın başka şekilde ispatlanması mümkün olmayan bir hal içerisinde iken kendisine yönelik hakaret ve tehdit içeren görüşmeyi kayda aldığı, sanığın eyleminin hukuka aykırı olduğunu kabul etmek mümkün olmadığı gibi, esasen bu halde, hukuka aykırı hareket ettiği bilinciyle hareket ettiğinden de söz edilemeyeceği anlaşılmakla (…)” (Yargıtay 12. CD, 2013/30383 E., 2014/14161 K.)

Delil Oluşturmak Amacıyla Mesajları İfşa Etmek Suç Mu?

Ani gelişen olaylarda delil oluşturmak için mesajı kaydetmek ve ifşa etmek suç değildir. Fakat ani gelişmeyen bir olayda ve planlayarak konuşmaları kaydetmek ve paylaşmak TCK m. 132/3 hükmünde yer alan haberleşmenin gizliliğinin ihlali suçunu meydana getirir.

“Sanığın, bir daha delil elde etme olanağının bulunmadığı bir durumda iken, kaybolma olasılığı bulunan mevcut delilin muhafazasını sağlamak için değil, önceden hazırlıklı ve planlı şekilde, katılan hakkında C. Başsavcılığına yapacağı şikâyete ve boşanma davasına delil oluşturmak amacıyla hareket ederek gizlice kayıt yapıp (…)” (Yargıtay 12. CD, 2014/11623 E., 2015/20 K.)

Haberleşme Kaydının Aleni Olarak Kullanılmaması

Kişilerin kendi tarafı bulunduğu bir haberleşmeyi kaydetmesi suç değildir. Söz konusu kayıtları paylaşmanın TCK m. 132/3 hükmü uyarınca suç oluşturması için aleni olarak ifşa edilmesi gerekir. Aksi takdirde haberleşmenin gizliliğini ihlal Yargıtay kararı gereği suç meydana gelmez.

“Sanığın, katılan ile yapmış olduğu haberleşme içeriklerini kaydedip, tanık X’e dinletmesine konu olayda, sanığın söz konusu kaydı tanık X’e aleni bir şekilde dinletmemesi nedeniyle yerel mahkemece verilen beraat kararında bir isabetsizlik görülmemiştir.” (Yargıtay 12. CD 2019/3132 K.)

Başkasının Mesajlarını Okumak Suç Mu?

Bir başkasına ait mesajları okumak TCK m. 132/1 hükmü uyarınca suçtur. Çünkü haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun gerekçesinde "dinleme” ve “okuma” fiillerinin yaptırım altına alındığı ifade edilmiştir. TCK m. 132/1 hükmünde haberleşmenin gizliliğinin ihlal edilmesi halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ya da adli para cezası öngörülür.

Haberleşme Hak ve Hürriyetinin Kanuni Dayanakları

Özel hayatın ve haberleşmenin gizliliğini ihlal hakkında düzenlenen kurallar özel yaşam ve haberleşme özgürlüğünü korur. Haberleşme hak ve hürriyeti kişilerin temel insan hakları arasında yer alır. Türk hukukunda haberleşme hak ve hürriyeti Anayasa ile koruma altına alınmış olup ihlali halinde Türk Ceza Kanununda yaptırım öngörülmüştür.

Uluslararası Antlaşmalarda Haberleşme Özgürlüğü

Haberleşme özgürlüğü Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) m. 22 gereği koruma altındadır. Söz konusu hüküm uyarınca herkesin, haberleşmesine saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır.

Ayrıca Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi m. 17 uyarınca hiç kimsenin haberleşmesine keyfi yahut yasa dışı olarak müdahale edilemez.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda Haberleşme Özgürlüğü

Türk hukukunda, Anayasa m. 22 gereği herkesin haberleşme hürriyeti bulunur ve haberleşmenin gizliliği esastır.

Haberleşme hürriyeti, ancak belirli hallerde ve hâkim yahut yetkili merciin yazılı emri bulunması şartıyla sınırlandırılır. Bu haller:

• Milli güvenlik
• Kamu düzeni
• Suç işlenmesinin önlenmesi
• Genel sağlık
• Genel ahlak
• Başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunmasıdır.