İstihkak Davası

İstihkak davası mülkiyeti çekişmeli olan taşınır veya taşınmaz malın kime ait olduğunun tespitini sağlayan davadır. Hukukumuzda farklı gerekçeler ile istihkak davası açılabilmektedir.

Örneğin;

• Haciz sebebiyle
• Miras sebebiyle
• Malın rıza dışı elden çıkması gibi çeşitli hallerde istihkak davası açılabilmektedir.

İstihkak Ne Demek?

İstihkak kelime anlamı itibariyle hakkı olma, hak kazanma ve hak ediş demektedir.

İstihkak Davası Ne Demek?

İstihkak davası farkı hukuki gerekçelerle açılabilen esasen bir malın mülkiyetinin belirlenmesine hizmet eden bir dava türüdür.

İstihkak Nedir?

İstihkak, herhangi bir iş ya da farklı durumlar karşısında hakkı olma ve hak kazanmayı ifade eder.

İstihkak Nedir Hukuk?

İstihkak hak etme ve liyakat kazanma anlamlarına gelmektedir. Hukukta istihkak kendisini istihkak davası ile gösterir. Burada istihkak, taşınır veya taşınmaz tüm malvarlığı değerlerine ilişkin mülkiyet ve diğer ayni hak iddialarını ifade eder.

İstihkak Davası Nedir?

İstihkak davası temelde bir malın mülkiyetinin başka bir ifadeyle mal üzerinde kimin ayni hak sahip olduğunun tespit edilmesidir. Hukukumuzda istihkak davası farklı sebeplerle açılabilmekle birlikte en yaygın mirasta ve hacizde görülmektedir.

• Mirasta istihkak davası, murisin ölümü ile mirasçılara kalan malvarlığı değerlerinin başka kimselerin elinde bulunması halinde söz konusu olur. Mirasçılar bu davada haklarını ispat ederek malların kendilerine teslim edilmesini sağlayabilirler.
• Hacizde istihkak davası, icra takibinde haciz konusu mal üzerinde istihkak iddiasında bulunulması halinde gündeme gelir. İstihkak iddiası üzerine malın kime ait olduğunu tespit edilmesi istihkak davası ile sağlanır.

İstihkak İddiası Nedir?

İstihkak iddiası haczedilen mal üzerinde, alacaklı ve borçlu dışındaki bir üçüncü kişinin, mülkiyet veya diğer ayni hak sahip olduğunun ileri sürülmesidir. İstihkak iddia edilen mallara çekişmeli mallar denir. İstihkak davası da istihkak iddia edilen bu çekişmeli malların hacizden kurutulması için başvurulan bir yoldur.

İstihkak Davasının Amacı Nedir?

Miras sebebiyle istihkak davasının amacı tüm tereke mallarının terekeye dönüşünün temin edilmesidir. Bu dava türü mirasın açılmasıyla birlikte mirasçının şahsında doğan bir davadır. Bu dava özel bir talep hakkını içeren eda davası niteliğindedir. İstihkak davasının başarı ile neticelenmesi halinde dava konusu malın davacıya teslimi sağlanır.

Haciz sebebiyle istihkak davasının amacı istihkak iddia edilen mallar üzerinde haczin kaldırılmasını sağlamaktır. Zira, borçlunun malları haczedilirken, aslında üçüncü bir kişiye ait olan mallar da haczedilmiş olabilir. Bu halde malın borçluya ait olmadığı anlamına gelen istihkak iddiası ileri sürülür. Bu iddia üzerine haciz konusu malın hacizden kurtarılması amacını taşıyan istihkak davası açılması gerekecektir.

İstihkak Davası Kime Karşı Açılır?

Miras sebebiyle istihkak davası terekeyi veya bazı tereke mallarını bir hakka dayanmadan elinde bulunduran kimseye karşı açılır.

Haciz sebebiyle istihkak davasının kime karşı açılacağı haczedilen malın borçlunun ve üçüncü kişinin elinde bulunmasına göre değişmektedir.

Hacizli mal borçlunun elinde ise istihkak davası üçüncü kişi tarafından alacaklıya karşı açılır. Eğer borçlu üçüncü kişinin istihkak iddiasına itiraz etmişse borçlunun da davalı olarak gösterilmesi gerekir.

Hacizli malın üçüncü kişinin elinde olması durumunda alacaklı tarafından üçüncü kişiye karşı istihkak davası açılır.

İstihkak Davası Nedir Nereye Nasıl Açılır?

Miras sebebiyle istihkak davası TMK’nın 637 ila 639. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre, terekeyi veya bazı tereke mallarını elinde bulunduran kişiye karşı, mirasçının mirasçılıktan doğan üstün hakkını ileri sürerek açtığı davadır.

Mirasta istihkak davası kanunda öngörülen zamanaşımı süreleri içerisinde mirasbırakanın son yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde açılır.

Haciz sebebiyle istihkak davası İİK’nın 96 ila 99. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre, haciz sırasında borçluya ait olduğu sanılıp haczedilen mal üzerinde, üçüncü kişinin üstün bir hakkının olduğunun beyan edilmesi halinde söz konusu olur. Üstün hak, mülkiyet hakkı ve diğer sınırlı ayni haklar (rehin hakkı, intifa hakkı, vs.) anlamına gelmektedir.

Hacizde istihkak davası, kanunda öngörülen süreler içerisinde icra takibinin yapıldığı yer veya davalının yerleşim yerindeki icra mahkemesinde açılır.

İstihkak Davası Kaç Gün İçinde Açılır?

İstihkak dava açma süresi hangi sebeple açıldığına göre değişiklik göstermektedir.

Miras Sebebiyle İstihkak Davası

TBK m.639 uyarınca miras sebebiyle istihkak davasının zamanaşımı süresi miras konusu malı elinde bulunduran kişilerin iyiniyetli olup olmamasına göre değişmektedir. Kanuna göre;

• Davacının kendisinin mirasçı olduğunu ve iyiniyetli davalının terekeyi veya tereke malını elinde bulundurduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 1 yıl,
• Her halde mirasbırakanın ölümünün veya vasiyetnamenin açılmasından başlayarak 10 yıl,
• İyiniyetli olmayanlara karşı 20 yıl zamanaşımı süresi söz konusudur.

Miras konusu malı elinde bulunduran kişi malın mirasbırakana ait olduğunu biliyorsa ve buna rağmen malı elinde bulunduruyorsa kötüniyetlidir. Aksi takdirde iyiniyetli olduğu kabul edilir. Zira, aksi ispatlanamadığı sürece iyiniyet asıldır.

Haciz Sebebiyle İstihkak Davası

Haciz sebebiyle istihkak davası ise İİK hükümlerine uyarınca malın borçlunun ve üçüncü bir kişinin elinde olmasına göre değişlik gösterir.

• Hacizli malın borçlunun elinde olması

Borçlunun elinde haczedilen mal üzerinde üçüncü kişi istihkak iddiasında bulunabilir. İstihkak iddiası icra dairesine bildirilir. İcra müdürü de bu iddiayı alacaklı ve borçluya bildirir ve itirazları için 3 gün süre verir. İstihkak iddiasına itiraz edilirse icra müdürü dosyayı icra mahkemesine gönderir. İcra mahkemesi öncelikle takibin devamına veya ertelenmesine karar verir. Bu karar üzerine üçüncü kişi kararın kendisine tefhim veya tebliğinden itibaren 7 gün içinde istihkak davası açabilir.

Ayrıca, üçüncü kişi icra dairesine istihkak iddiasını bildirmeden haczi öğrendiği tarihten 7 gün içinde doğrudan istihkak davası da açabilir.

• Hacizli malın üçüncü kişinin elinde olması

Haczedilen mal borçlunun elinde olmayıp üçüncü kişinin elinde olabilir. Bu halde, haciz üçüncü kişinin huzurunda yapılmış ise hacizden itibaren 7 gün içinde istihkak iddiasında bulunmalıdır. Haciz üçüncü kişinin yokluğunda yapılmışsa haczi öğrendiği tarihten 7 gün içinde istihkak iddiasında bulunmalıdır.

Bunun üzerine, icra müdürü istihkak iddiasını tutanağa geçirir. Üçüncü kişiye karşı dava açması için, alacaklıya 7 gün süre verir.

Yani, 3.kişinin açtığı istihkak davası ile alacaklının açtığı istihkak davası süresi 7 gündür.

İstihkak Davası Kesin Mi?

Haciz sebebiyle ve miras sebebiyle istihkak davasının reddi ve kabulü hakkındaki kararlar verildiği anda kesinleşmez. Bu kararlara karşı istinaf ve istinaf mahkemesinin kararına karşı temyiz yoluna (istinaf ve temyiz sınırlarının geçilmesi kaydıyla) başvurulabilir.

İstihkak Dilekçesi Nereye Verilir?

Miras sebebiyle açılan istihkak dilekçesi murisin son yerleşim yeri icra mahkemesine verilir.

Haciz sebebiyle açılan istihkak davası dilekçesi;

• İcra takibinin yapıldığı yer icra mahkemesi veya
• Davalının yerleşim yeri icra mahkemesine verilir.

İstihkak Davası Hangi Mahkemede Açılır?

Miras sebebiyle istihkak davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.

Haciz sebebiyle istihkak davasında görevli mahkeme İcra Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise icra takibinin yapıldığı yer veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir.

Eşya Hukuku İstihkak Davası

Eşya hukuku istihkak davası malın malikinin sahip olduğu mülkiyet hakkına dayanılarak açılır. Mülkiyet hakkına dayanan istihkak davası, taşınır ya da taşınmaz bir malın mülkiyetinin kime ait olduğu hususunda çıkan uyuşmazlıkta asıl malikin tespiti için açılır.

TMK m. 683’e göre; “Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız el atmanın önlenmesini de dava edebilir.” Malik olunan bir malın rıza dışı elden çıkması durumunda istihkak davası ile malın dolaysız zilyetliğini kaybeden kişinin bu zilyetliği tekrar sağlanır. İstihkak davsının kazanılması ile rıza dışı elden çıkan malın mülkiyeti malı elinde bulunduran kişiden derhal alınabilmektedir.

Dolayısıyla, taşınırlarda istihkak davası ve taşınmazlarda istihkak davası, asıl malikin tespiti yapılmak suretiyle malikin rızası dışında elinden çıkan mala kavuşabilmesini sağlanmak için açılır.

İflasta İstihkak Davası

İflasta istihkak davası, İİK m. 228’de düzenlenmiştir. İflasın açıldığı anda iflas masasının elinde bulunan bir mal üzerinde üçüncü kişilerin mülkiyet iddiasında bulunması halinde iflasta istihkak davası gündeme gelir. İstihkak davası ile malın müflise mi yoksa üçüncü kişiye mi ait olduğunun tespit edilmesi sağlanır.