Çocuğun Velayeti Kaç Yaşında Babaya Verilir?

Velayetin genel kapsamı, çocuğun geleceğe dönük menfaatidir. Velayet hakkı mutlaka ya anneye, ya da babaya verilen bir haktır. Anne ve babanın çocukları hakkında sorumlulukları şunlardır:

• Çocuğun bakımı, eğitimi ve öğretimi ile ilgili çocuğun menfaatince karar alıp uygulamak ile yükümlüdür.
• Olgunluğu ölçüsünde çocuklarının hayatlarını kendilerinin düzenlemesine olanak tanıyıp önem arz eden konularda çocukların düşüncelerini göz önünde tutar.
• Çocuğun adını ana ve babası koyar.
• Ana ve baba çocuğun bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ve toplumsal gelişimini sağlıklı bir şekilde sağlar ve korur.
• Ebeveynler çocuklarının yetenek ve eğilimlerine uygun genel ve mesleki bir eğitim sağlarlar. (Bu ilke özellikle bedensel ve zihinsel kusurlu olanlar içindir.)
• Çocuğun dini eğitimini belirleme hakkı ana ve babaya aittir ancak on sekiz yaşını doldurmuş her birey din değiştirmek konusunda özgürdür.
• Kanunda açıkça belirlenmiş bu hallerde ana ve babanın haklarını sınırlayacak her türlü sözleşme geçersizdir.

Velayet konusu yalnızca ebeveynlerin sorumluluğunu kapsamayıp çocukların da sorumluluğu bulunmaktadır.  Çocuk;

• Ana ve babasının sözünü dinlemek ile yükümlüdür.
• Ana ve babasının rızası dışında evi terk edemez ve yasal bir sebep olmaksızın ana ve baba evinden zorla alıkonamaz.

Boşanma sonrasında çocuğun velayetinin anneye mi babaya mı verileceği konusunda çocuğun “üstün yararı” önem taşımaktadır. Üstün yarar ilkesine göre, çocuk sosyoekonomik açıdan barınma ve eğitim gibi temel ihtiyaçlarını hangi ebeveyninin yanında daha iyi giderebilecekse velayet hakkı o tarafa verilmektedir. Velayet hakkının hangi ebeveyne verileceği konusunda çocuğun beyanı da belli yaşlarda önem taşımaktadır. Üstelik çocuğun alışmış olduğu çevresinden ayrılmaması, huzurlu ve düzenli bir yaşam sürebilmesi velayet konusunda önemlidir. Boşanma davasında çocuğun velayetinin kime bırakılacağı konusunda anlaşma sağlanamaması durumunda çocuğun beyanı alınmaktadır. Buna rağmen çocuk beyanı, karar aşamasında tek gerekçe değildir.

Yaş gruplarına göre velayet kime verilir?

0-3 Yaş Grubu Çocuk Velayeti

Bu yaş grubunun özel bakım ihtiyaçları bulunduğundan herhangi bir aksilik yok ise velayet doğrudan anneye verilir. Burada annenin küçük ya da kısıtlı olmaması büyük önem taşımaktadır. Her ne kadar bu yaş grubunun özel ihtiyaçları olsa da anne bu ihtiyaçları belirgin bir şekilde karşılayamayacak durumda ise velayet hakkı anneye verilmeyebilir.

3-7 Yaş Grubu Çocuk Velayeti

Bu yaş grubu, çocuklar için okula başlama ve ilk sosyalleşme yaşıdır. Bu grupta bulunan çocuklar 0-3 yaş grubu çocuklara göre daha az annelerine ihtiyaç duymaktadır. Bu durum göz önünde bulundurularak annenin çocuğuna fiziksel ya da psikolojik olarak zarar vermesi veya aciz olması durumunda velayet babaya verilebilmektedir. Bu yaş grubu için çocuğun beyanı değil annenin ve babanın çocuğa sağlayacakları imkanlar kıyaslanarak mahkeme tarafından karar verilmektedir.

8-12 Yaş Grubu Çocuk Velayeti

Okul çağında ve ilk ergenlik yaşlarında olan bu yaş grubu için önemli nokta anne ve babanın ekonomik durumudur. Ekonomik durumu daha iyi olan ebeveyn velayet hakkını kazanmaya daha yakın olabilir. Ancak elbette çocuğun üstün yararı ilkesi gereği yaşayacak olduğu sosyal çevre ve uyum sağlama süreci önem arz eder. Eğer anne ve baba arasında ciddi bir ekonomik fark var ise velayet daha varlıklı olana verilebilir. Ayrıca, bu yaş grubunun beyanı da mahkeme kararını etkilemektedir. Pedagog yardımıyla çocuğun hangi ebeveyni ile kalmak istediği, duygu ve düşünceleri dinlenir. Çocuğun irade beyanı da hâkimin karar aşamasında oldukça önemlidir.

12 Yaş ve Üzeri Çocuk Velayeti

12 yaş ve üzeri çocuklar ergenlik çağında kabul edilmektedir. Bu yaş grubu idrak yaşı olarak da kabul edilir. Çocuk artık kendi kararlarını verebilecek yaşa gelmiştir. Dolayısıyla hâkim de çocuğun vereceği karar doğrultusunda hareket eder.

Çocuğun Velayetinin Babaya Verilmesine Karar Veren Emsal Yargıtay Kararları

Somut olayda ... 5. Aile Mahkemesi 2017/ 442 Değişik İş dosyasında yer alan uzman bilirkişi raporunda velayet kendisine verilen davacı-karşı davalı annenin uzman bilirkişi ile yaptığı görüşmede ortak çocuğun fiilen baba yanında kaldığını, çocuğu yanına almayacağını ancak çocuğun velayetini de babaya vermeyeceğini beyan ettiği belirtilmiş ve tedbiren velayetin babaya verilmesine karar verilmiştir. (Yargıtay Kararı- 2. HD., E. 2016/24488 K. 2018/11293 T. 17.10.2018)

12.06.2018 tarihli duruşmada dinlenen Ali, babası ile kalmak istediğini, babası ile mutlu olduğunu ifade etmiştir. Velayetin düzenlenmesinde asıl olan çocuğun üstün yararıdır. Çocuğun üstün yararı belirlenirken; onun bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlaki ve toplumsal gelişiminin sağlanması amacının gözetilmesi gereklidir. (Yargıtay Kararı- 2. HD., E. 2018/7798 K. 2019/169 T. 15.1.2019)

Mahkemece sosyal inceleme raporu aldırılmış, sosyal inceleme raporunda, çocukların anne yanında bulundukları, alışmış oldukları yaşam yeri ve şeklinin, yaşam koşullarının uygun olduğu ve bir daha değiştirilmesinin çocukları psikolojik ve sosyal açıdan etkileyebileceği belirtilmiştir. Mahkemece ise kadının sürekli adres değiştirmesi, en son mernis adresinden ayrılması, duruşmaları takip etmemesi, böylelikle düzenli bir hayatının olmadığı gerekçe gösterilerek, bu hususta yeterli araştırma yapılmadan ve idrak çağında olan ortak çocuklar dinlenilmeden velayetin babaya verilmesine karar verilmiştir. (Yargıtay Kararı- 2. HD., E. 2018/4268 K. 2018/9711 T. 20.09.2018)

Sonuç olarak, çocuğun velayeti her yaş grubunda babaya verilebilir. Mahkemenin çocuğun velayetini babaya vermek konusundaki gerekçeleri çocuğun yaş grubuna göre farklılık teşkil etmektedir. Çocuk bebeklik çağında ise velayet genel olarak çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda anneye verilir. Ancak anne haysiyetsiz hayat sürüyor, çocuğuna gereken ilgi ve özeni göstermiyorsa velayet anneden alınıp babaya verilir. İlk sosyalleşme çağında ise çocukların anneye olan ihtiyaçları gittikçe azalmaktadır. Çocuk kendi temel ihtiyaçlarını gitgide kendisi karşılamaya başlar. Bu noktada da velayet hakkı genel olarak anneye verilmektedir. Buna rağmen, anne çocuğun bakımı konusunda aciz veya çocuğuna psikolojik veya fiziki açıdan zarar veriyorsa velayetin babaya verilmesi konusunda karar alınabilir. Okul çağında ve ilk ergenlik çağında olan çocukların artık pedagog yardımıyla da olsa beyanlarına önem verilmektedir. Babasıyla yaşamak isteyen çocuğun velayeti, babanın çocuğun her türlü ihtiyacını karşılayacak zamanının ve gücünün olması durumunda genel olarak babaya verilmektedir. Üstelik 12 yaş ve üzeri çocuklar için de irade beyanı çerçevesinde velayet hakkının babaya verilmesi yaygın bir durumdur. Konuyla ilgili önemli olan bir diğer nokta da annenin düzenli hayat yaşayıp yaşamamasıdır. Anne düzenli bir hayat yaşamıyorsa yukarıdaki Yargıtay kararında olduğu gibi velayet hakkı babaya verilebilmektedir.

 

Kaynak: Yargıtay Başkanlığı