Aile Konutu Şerhi

Aile konutu şerhi 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddenin 3. fıkrasına göre: “Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.” 

Aile Konutu Şerhi Nedir?

Aile konutu şerhi aslında özel hukukun temel ilkeleri arasında yer alan serbestçe tasarruf ilkesine getirilmiş bir sınırlamadır. Aile konutu şerhi ile beraber aile konutu maliki, malik olmayan diğer eşin rızası olmadan taşınmaz üzerinde ipotek tesis edemez, taşınmazı satamaz ve  benzeri işlemleri yapamaz. Aile konutu şerhi eşlerin malik olduğu tüm taşınmazlara değil yalnızca aile konutu olarak özgülenmiş taşınmazlara koyulabilmektedir.

Aile konutu şerhi (MK 199) ne demek?

Aile konutu şerhi aile konutu üzerinde sınırlama demektir ve TMK m.194’te düzenlenmiştir. Eşler tapu müdürlüğüne başvurarak veya mahkeme aracılığıyla aile konutu şerhi talep edebilirler. Mahkemenin talep ettiği aile konutu şerhi TMK 199 kapsamındadır. TMK 199’da mahkeme kararıyla konulabilecek aile konutu şerhinden bahsedilmiştir.

Aile konutu nedir?

TMK'nın gerekçesinde aile konutu şu şekilde tanımlanmıştır: “Aile konutu eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir alandır.”

Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

Aile konutu şerhi iki şekilde konulabilir: 

• Eşlerden birinin doğrudan tapu müdürlüğüne giderek başvurması
• Mahkeme kararıyla ilgili tapu müdürlüğüne müzekkere yazılması 

Aile konutu şerhi konulabilmesi için:

• Eşler arasında yasal bir evlilik olmalı
• Hukuka uygun şekilde kullanılan bir ortak konut olmalı
• Bu konut eşlerin yaşamlarını sürdürdüğü ana merkez olmalıdır.

Aile konutu şerhi için gerekli belgeler

Eşlerden birinin doğrudan tapu müdürlüğüne giderek taşınmaz üzerine aile konutu şerhi konulmasını isteyebilmesi için birtakım belgelere ihtiyaç vardır. Aile konutu şerhi için gerekli belgeler şunlardır:

• Muhtarlıktan alınmış konutun aile konutu olduğunu gösterir belge
• Evlilik cüzdanı veya tarafların evli olduklarını gösterir nüfus kayıt örneği
• Fotoğraflı nüfus cüzdanı ve fotokopisi
• Vesikalık fotoğraf
• İşlem vekil ile yapılacaksa vekaletname
• Tapu müdürlüğü gerekli görürse bahse konu konutun tapu bilgileri ile aynı olup olmadığının kadastro müdürlüğünce tespit eden belge

Gerekli belgeler ve aile konutu şerhi dilekçesi ile beraber tapu müdürlüğüne başvurularak aile konutu şerhi konulabilecektir.

Aile Konutu Şerhi Hangi Hallerde Konulur?

Aile konutu şerhi fiilen de aile konutu olarak kullanılan taşınmazlar üzerine koyulabilir. Bu taşınmazın mutlaka tapu kütüğünde kaydının bulunması gerekir. Bu şerh kural olarak ancak bir taşınmaz üzerine koyulabilir. Yani eşlerin yıl içerisinde yaşadığı birden fazla ev olsa da yalnızca bir ev için bu şerh koyulabilecektir. Bu halde örneğin ailenin yazları tatil evlerine gidip 3 ay süreyle oturdukları ev için de aile konutu şerhi koyulabilmesi mümkün değildir. Çünkü aile konutu şerhinin düzenlenme amacı arasında konutun yokluğu halinde ailenin, eşlerin ve çocukların barınma haklarının zedelenmesi, çocukların kurulu düzeninin bozulması yer alır. Bu sebepledir ki şerh, tarafların yalnızca hayatlarının merkezini idame ettikleri konut için koyulabilmektedir.

Tapuda Aile Konutu Şerhi Nasıl Yapılır?

Tapuda aile konutu şerhi yapılabilmesi için malik olan eşin rızası aranmayacaktır. Malik olmayan eş tapuda aile konutu şerhi koymak için gerekli belgelerle beraber tapuya gidip bu talebini içeren bir aile konutu şerhi dilekçesi ile ilgili tapu dairesine bir başvuru yapacaktır. 

Aile konutu şerhinin diğer bir yapılış şeklide mahkemeden aile konutu şerhi talebi ile mümkündür. Mahkeme ilamıyla ilgili tapu müdürlüğüne müzekkere yazılarak da şerh yapılabilir.

Tapuda aile konutu şerhi hususunda şuna da dikkat etmek gerekir: Aile konutu şerhi koyulabilmesi için taşınmazın mutlaka eşlerden birine ait olması gerekir. Yani başkasına ait eve aile konutu şerhikoyulması mümkün değildir.

E-Devlet’ten Aile Konutu Şerhi Konulur Mu?

E-Devlet aile konutu şerhi işlemi yapmak mümkündür. E Devlet’ten şerh bildirimi için öncelikle Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bölümüne giriş yapılmalıdır. Ardından web tapu işlemleri kısmı açılmalıdır. Bu kısımdan aile konutu şerh bildiriminde bulunulabilir.

Aile Konutu Şerhi Olan Ev Satılır Mı?

Tapuda aile konutu şerhi olan bir evin satışı için diğer eşin rızası gerekir. Yani aile konutu şerhi satışa engel değildir; yalnızca her iki eşin rızasını gerektirir. Tapuda aile konutu şerhi olsa bile malik olmayan eşin rızası varsa taşınmaz satılabilir. Eşin rızası yoksa, ev satılamaz.

Tapuda şerh varsa satış olur mu?

Tapuda aile konutu şerhi olmasına rağmen ev satılırsa bu satışa rıza göstermeyen eş tapu iptal ve tescil davası açabilir. Tapu kütüğünde şerh olması üçüncü kişinin de iyiniyetini ortadan kaldıracağından mahkeme davada tapu kaydının iptaline veya ipoteğin terkinine karar verecektir.

Ancak üçüncü kişi satıştan sonra rızası bulunmayan eşten onay alırsa o halde satış geçerli hale gelecektir.

Aile konutu şerhi olan ev satılırsa ne olur?

Tapuda taşınmaz üzerinde aile konutu şerhi olması ve malik olmayan eşin de rızasının olmaması durumunda üçüncü kişinin bu durumu yani taşınmazın aslında bir aile konutu olduğunu bildiği kabul edilir. Böylelikle üçüncü kişinin bu husustaki iyiniyeti ortadan kalkar. Ev herhangi bir şekilde satılmış olsa bile rızası olmayan eş dava açarak satışı iptal edebilecektir.

Eşlerden biri evi satabilir mi?

Şerh ile beraber malik olan eşin tek başına satış işlemi yapabilmesinin önüne geçilecektir. Ancak bir şekilde satış gerçekleşmişse şerh üçüncü kişinin iyiniyetini ortadan kaldıracağından rızası olmayan eş tapu iptal ve tescil davası açmalıdır. Satış TMK 194 gereği geçersiz olacaktır.

Aile konutu şerhi olan ev nasıl satılır?

Aile konutu şerhi olan ev malik olmayan diğer eşin de açık rızası alınarak satılabilir. Bununla beraber eğer bir şekilde aile konutu şerhi konulmuş taşınmaz rıza alınmadan satılmışsa o halde satıştan sonra da rıza verilmesi halinde satış yine geçerli olacaktır.

Aile Konutu Şerhi Ücreti Ne Kadar?

Tapuda aile konutu şerhi koyulması için aile şerhi koydurma ücreti alınmaz. Aile şerhi koyulması harç ve masraftan muaftır.

Şerh ücreti ne kadar?

Tapu kütüğüne aile konutu şerhiden başka çeşitli konularda şerhler koyulabiliyor. Bu şerhlerle bazı şahsi haklar kuvvetlendirilerek iyiniyetli üçüncü kişilere karşı da hüküm ifade edebilecek etki doğururken, bazı şerhler de malikin tasarruf yetkisini kısıtlayabiliyor. TMK’ ya göre tapuda şerh koyulabilecek bazı haklar şunlardır:

• Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi
• Taşınmaz satış vaadi sözleşmesi
• Kira sözleşmesi
• Önalım hakkı
• Çekişmeli haklar için mahkeme kararıyla konulan şerhle
• Konkordato mühleti
• Geçici tescil şerhi vb.

Tapu kütüğüne bu şerhlerin koyulması ücrete tabidir. 2022 yılı için tapuda şerh koyma ücreti %0,683’tür.

Şerh En Fazla Kaç Yıl Geçerli?

Aile konutu şerhi süreli bir şerh değildir. Dolayısıyla bir sürenin geçmesiyle şerh etkisiz hale gelmeyecektir. Kural olarak evlilik devam edinceye kadar geçerlidir. Belirli bir yıl sınırı söylenememekle beraber evliliğin sona ermesiyle şerhin etkisini kaybedeceğini söyleyebilmek mümkündür.

Aile Konut Şerhi Ne Zaman Kalkar?

Aile konutu şerhi evliliğin sona ermesiyle kalkar. Evlilik boşanmayla, ölüm ile gaiplik kararıyla veya evliliğin iptaliyle sona ermiş olabilir. Burada evliliğin nasıl sona erdiğinin bir önemi yoktur. Ancak sırf boşanma davasının açılmış olması şerhi ortadan kaldırmayacaktır. Boşanma kararının kesinleşmiş olması gerekecektir.

Aile konutu şerhi konutun bu vasfını kaybettiği zaman da kalkar. Şöyle ki eşler başka bir konuta taşınmış olabilir. Bu halde eski konut aile konutu niteliğini kaybedeceğinden şerhte ortadan kalkar. Bu noktada aile konutu şerhi nasıl kaldırılır? hususuna da değinmek gerekir. Aile konutu şerhi sicilden re‘sen terkin edilemeyecektir. Tapu sicili memuru aile konutu şerhini sicilden terkin edecekse mutlaka bu konuda bir talebin olması gerekecektir.

Aile Konutu Şerhi İçin Oturmak Gerekir Mi?

Aile konutu şerhi malik olmayan eşi ve bununla beraber çocukları zor duruma düşmekten koruyan bir işleve sahiptir. Zaten bu kurumun getiriliş amacı da çocukların ve malik olmayan eşin bir anda barındıkları konumdan ayrılmak zorunda kalmalarını engellemektir. Hal böyle iken ailenin oturmadığı bir ev için de aile konutu şerhi koyulabileceğini söylemek kurumun düzenlenme amacına aykırı olacaktır. Çünkü herhangi bir alelade konutun aile konutu olarak nitelendirilmesi ve bununla beraber tapuya aile konutu şerhi koyulması hukuka uygun olmayacaktır. Aile konutu şerhi koyulacak konutun fiilen ve sürekli oturulan konut olması gerekir. Bu konu hakkında bir uyuşmazlık çıktığında mahkeme ailenin fiilen uyuşmazlığa konu taşınmazda oturup oturmadığını inceleyecektir.

Aile Konutu Üzerine İpotek

Aile konutu şerhi olan bir konut için ipotek işlemi yapılacaksa tıpkı satışta olduğu gibi burada da malik olmayan eşin rızası gerekecektir. Ancak ipotekli eve aile konutu şerhi koyulabilmesi için herhangi bir engel yoktur.

Kiracı Aile Konutu Şerhi Koyabilir Mi?

Kiracı aile konutu şerhi koydurabilir mi? sorusu evde kiracı olarak oturan eşlerin aklındaki bir sorudur. Bir konutun aile konutu olarak kiralanması halinde kira sözleşmesini imzalamayan diğer eşin rızası olmadan sözleşme feshedilemeyecektir. Böyle bir düzenlemenin sebebi aile konutu şerhi ile aynıdır. Zira her ne kadar kiracı olunsa da bu halde de eşlerin ve çocukların barınma hakkı söz konusu olmaktadır.